Во САД, анкета на „Галуп“ од 2023 година покажа дека 1 % од населението изјавило дека следи веганска исхрана.
Неодамна, истражување на Веганското друштво откри дека приближно 3 % од жителите на Обединетото Кралство се хранат претежно со растителна храна – околу два милиона луѓе.
Предностите од таквиот избор се добро документирани. Консумирањето месо и млечни производи е штетно за планетата, додека растителната исхрана е многу поодржлива. Многумина се водат од етичките грижи за благосостојбата на животните, а избалансираната, разновидна веганска исхрана носи и одредени здравствени придобивки.
И покрај тоа, изолирани случаи на тешка неухранетост кај доенчиња поттикнаа некои да тврдат дека веганската исхрана е небезбедна за децата.
Мислењата на експертите се различни. Додека здруженијата за исхрана во САД и Обединетото Кралство сметаат дека внимателно планираната веганска исхрана е безбедна за доенчиња и деца, здравствените власти во Германија, Франција, Белгија и Полска изразуваат одредени резерви.
Истражувањата за влијанието на растителната исхрана врз детското здравје долго време беа ограничени, но тоа почнува да се менува.
Веганите не консумираат никаква храна од животинско потекло – месо, риба, млечни производи или јајца. Наместо тоа, јадат растителна храна, печурки, алги. Зеленчук, овошје, јаткасти плодови, семиња, грав, мешунки, но и леб, тестенини и хумус.
Па, што вели науката за ефектите од веганската исхрана во детството?
1. Истражувањата укажуваат на повеќе здравствени придобивки од растителната исхрана
„Најголеми придобивки гледаме во кардиоваскуларното здравје – срцето и васкуларниот систем“, вели д‑р Федерика Амати, нутриционист при Империјал колеџ Лондон и главен нутриционист во ZOE.
„Луѓето на веганска исхрана имаат понизок LDL‑холестерол, помалку артериски блокади и намален ризик од срцев и мозочен удар. Често се и послаби и полесни, со помал ризик од дебелина.“
Растителната исхрана е поврзана и со понизок ризик од дијабетес тип 2 и одредени видови рак (на пр. колоректален карцином).
2. Веганите може да бидат изложени на ризик од недостаток на витамин B12
B12 го синтетизираат бактерии во животните и се наоѓа во месо, риба, млечни производи и јајца. Може да се внесува преку нутритивен квасец, нори-алги, збогатени млека и житарки или додатоци. Многу вегани без суплементација развиваат недостаток, што кај децата може рано да доведе до невролошки проблеми.
3. Постојат вегански извори на омега‑3 масни киселини
EPA и DHA се наоѓаат главно во рибата и алгите. ALA – присутна во чиа, ленено семе и лиснат зеленчук – нема ист ефект. Затоа, вниманието кон внесот на EPA/DHA (преку алги или додатоци) е важно.
4. Недостатоците може да бидат сериозни, иако ретки
Има изолирани случаи на сериозни дефицити кај вегански деца (нпр. ниски нивоа на калциум или фатални компликации). Најчесто, проблемите се решливи со суплементација и збогатени производи.
5. Внимателното планирање на исхраната е клучно
Студија од 2021 година во Полска покажа дека веганските деца имале пониски нивоа на калциум и биле подложни на недостиг од железо, витамин D и B12, иако биле послаби и со понизок холестерол.
6. Веганските деца можат да бидат малку пониски
Во истата студија, веганските деца биле 3–4 см пониски од сештојадните, но во рамки на нормалата. Ималe и 6 % пониска минерална густина на коските, што може да го зголеми ризикот од остеопороза подоцна во животот.
„Минералната содржина на коските се намалува по 25‑тата година. Затоа, ако децата не изградат доволна коскена маса во тој период…“
7. Веганската исхрана не значи автоматски здрава исхрана
Како и кај сештојадните диети, и кај веганската исхрана постои можност да биде сиромашна со хранливи материи ако главно се заснова на ултра-преработена храна – како што се вегански колбаси, готови оброци или слатки грицки. Таквите производи често содржат многу сол, шеќер и заситени масти, а малку витамини и минерали.
„Веганството не е магичен лек“, вели Амати. „Ако јадете чипс, без разлика дали сте веган или не, тоа и натаму е чипс. Она што е важно е квалитетот на храната, разновидноста и балансот.“
8. Потребна е поддршка и едукација за родителите
Со оглед на тоа што правилната веганска исхрана за деца бара повисоко ниво на знаење и планирање, експертите нагласуваат дека родителите треба да имаат пристап до соодветни информации, совети од нутриционисти и редовен здравствен надзор.
„Кога семејствата се советуваат од стручни лица и внимателно ја составуваат исхраната, децата може да растат здраво и силно“, вели Дезмонд.
9. Повеќе истражувања се потребни
Иако досегашните податоци укажуваат на потенцијални придобивки и ризици, науката сè уште нема целосен увид во долгорочните ефекти од веганството во детството. Повеќето достапни студии се мали по обем и ограничени по времетраење.
„Ни требаат големи, долгорочни истражувања што ќе ги следат децата низ годините за да видиме како растат, се развиваат и какво е нивното здравје во зрелоста“, вели Амати.
10. Заклучок: веганската исхрана за деца е можно здрава – но бара грижа и знаење
Веганската исхрана за деца може да биде здрава и одржлива, но само ако е внимателно планирана и дополнета со соодветни нутриенти. Клучно е родителите да се информираат, да добијат стручна поддршка и да бидат внимателни со составот на оброците. Ваквиот пристап не само што ќе ги избегне ризиците, туку и ќе им овозможи на децата да ги искористат целосно потенцијалните здравствени придобивки на растителната исхрана.
Извор: BBC
