Сеопфатниот пакет тарифи на Трамп, објавен на т.н. „Ден на ослободувањето“, ги таргетираше речиси сите делови на светот. По неколку месеци паузи и одложувања, сега е подготвен повторно да стапи на сила.
По низа одложувања и продолжувања, тарифите од „Денот на ослободувањето“, најавени во април за специфични земји, ќе се вратат на сила за седум дена, по одложувањето на крајниот рок од 1 август. Освен за неколку земји кои постигнаа договори, повеќето нации ќе се соочат со враќање на американските давачки на првобитните стапки.
Причините зад тарифите
Тарифите од „Денот на ослободувањето“ беа објавени на 2 април, откако претседателот Трамп го прогласи трговскиот дефицит на САД за национална итна состојба. Во земјата влегувале далеку повеќе странски стоки отколку што се извезувале американски производи.
Со повикување на Законот за економски овластувања во итни ситуации (IEEPA), Трамп потпиша извршни наредби со кои воведе таканаречени „реципрочни тарифи“. Според владата, тие имаа цел да ги неутрализираат или возвратат на штетните трговски практики и бариери. Ова беше направено и покрај тоа што многу аналитичари сметаат дека трговскиот дефицит на САД произлегува од силниот долар и побарувачката за странски производи од страна на американските потрошувачи.
Земји како Мјанмар и Лесото беа меѓу најпогодените со највисоки тарифни стапки од 44% и 50%, соодветно. Но, во однос на обемот на трговија и зависноста од американскиот пазар, Кина (34%) и ЕУ (20%) беа вистинските шокови за глобалните пазари и трговски текови.
Прва пауза и реакциите
За земјите на кои не им беше доделена конкретна тарифна стапка, беше воведена универзална тарифа од 10% на 5 април. На 9 април, требаше да стапат во сила и реципрочните тарифи.
Откако првичната објава ги потресе светските пазари, Трамп потпиша 90-дневна суспензија на повисоките тарифи за конкретни земји, која требаше да истече на 9 јули. Основната тарифа од 10%, заснована на IEEPA, остана во сила.
Кина воведе одмаздничка тарифа од 34% врз американски стоки, по што на 9 април САД воведе дополнителна тарифа од 50% врз кинески производи – што Кина веднаш го врати со иста мерка. Така, вкупната американска тарифа врз кинеските стоки достигна 84%, без да се смета и дополнителната давачка од 20% за фентанил.
Во ескалација меѓу двете најголеми економии во светот, САД потоа ја зголеми тарифата за Кина на 145% (вклучувајќи ја фентанил тарифата). Кина возврати со вкупна тарифа од 125%, но најави дека ќе ги игнорира сите идни зголемувања.
„Дури и ако САД продолжат да воведуваат повисоки тарифи, тоа повеќе нема економска логика и ќе стане шега во историјата на светската економија,“ соопшти кинеското Министерство за надворешни работи во тоа време.
На 12 мај, двете страни постигнаа договор:
- Американската тарифа за кинески стоки се намали на 30%
- Кинеската тарифа за американски производи се намали на 10%
Се договорија да ја преоценат ситуацијата по 90 дена, а преговорите за поширок договор сè уште траат.
Петер Наваро, советникот за трговски прашања на Трамп, во интервју за „Тајм“ изјави дека САД се отворени за преговори за поединечни договори со земјите и дека е можно да се постигнат „90 договори за 90 дена“ — мислејќи на периодите на одложување што секоја земја ги доби. Сепак, досега земјата е далеку од таа цел, иако неколку договори се склучија во последен момент.
Досега постигнати договори:
Обединетото Кралство беше првата земја што обезбеди трговски рамки со САД на 16 јуни, задржувајќи ја основната тарифа од 10%, со некои исклучоци за одредени индустрии. Виетнам постигна договор на 2 јули, откако првично се соочуваше со тарифа од 46% во пакетот „Ден на ослободувањето“. Сега се соочува со 20% тарифа, исклучувајќи стоки што минуваат низ Виетнам од трети земји и се наменети за САД. Тајланд и Камбоџа, кои постигнаа договори малку пред рокот, добија тарифи од 19%, наместо претходните 36% и 49%, соодветно.
На 9 јули беше објавено второ одложување, со што тарифите од „Денот на ослободувањето“ се поместија за 1 август.
Потоа следуваа договори со: Индонезија, која ја намали тарифата од 32% на 19% и Филипини, кои склучија прелиминарен договор за тарифа од 19%.
На крајот на јули, и Јапонија и Јужна Кореја објавија дека постигнале договори, обезбедувајќи тарифи од 15% — намалување од 24% за Јапонија и 25% за Јужна Кореја.
Со Пакистан беше постигнат договор САД да ги развиваат нафтените резерви во замена за намалување на тарифите на 19% (претходно 29%).
На 27 јули беше договорена намалена тарифа од 15% и со ЕУ.
Што со трговските договори пред Трамп?
Договорот меѓу САД, Мексико и Канада (USMCA) беше потпишан од Трамп во неговиот прв мандат за да го замени NAFTA, претходниот трговски договор меѓу трите земји.
На 1 август, Канада се очекува да се соочи со зголемување на тарифите на своите извозни производи за САД до 35%, иако официјални лица од Белата куќа сугерираат дека новата стапка ќе важи само за стоки кои не се покриени со USMCA. Речиси 90% од канадските производи увезени во САД се изземени под овој слободен трговски договор.
Мексико, пак, очекуваше да се соочи со 30% тарифа, додека Трамп во четвртокот предложи 90-дневен преговарачки период.
Трамп, преку својот профил на Truth Social, рече дека телефонскиот разговор што го имал со мексиканската лидерка Клаудија Шеинбаум бил „многу успешен и дека повеќе и повеќе се запознаваат и разбираат“.
Републиканскиот претседател рече дека стоките од Мексико што се увезуваат во САД ќе продолжат да се соочуваат со тарифа од 25%, која тој ја поврзува со трговијата со фентанил. Автомобилите ќе бидат оданочени со 25%, додека бакарот, алуминиумот и челикот ќе имаат тарифа од 50%.
Тој додаде дека Мексико ќе ги отстрани „нетарифните трговски бариери“, но не даде конкретни детали.
Некои стоки ќе продолжат да бидат заштитени од тарифите преку USMCA.
Челик, алуминиум, бакар, Бразил и Индија
Меѓутоа, на 4 јуни беше воведена универзална тарифа од 50% за производите од челик и алуминиум. Обединетото Кралство се соочува само со 25% тарифа на овие производи, а преговорите за можни дополнителни намалувања се во тек.
На 30 јули, Трамп објави дека полуфабрикатите од бакар, како шипки и лимови, како и производи кои содржат бакар, како кабли и електрични компоненти, ќе бидат опфатени со тарифа од 50%, која ќе стапи на сила в петок.
Пред да стапат во сила овие тарифи, Трамп најави воведување на 25% тарифа за Индија, заедно со уште една нејасна казна за увоз на руска нафта и оружје, и покрај санкциите на САД.
Тарифите кон Бразил, Русија и натамошните мерки
Претседателот Доналд Трамп исто така потпиша извршна наредба во среда со која се воведува 50% тарифа на Бразил, образложувајќи дека политиките на Бразил и кривичните процеси против поранешниот десничарски претседател Жаир Болсонаро претставуваат економска итна состојба според закон од 1977 година.
Трамп ги закани тарифите на 9 јули со писмо до претседателот Луиз Инасио Лула да Силва, но правната основа за таа закана беше претходна извршна наредба која ја образложуваше трговската нерамнотежа како закана за американската економија.
Сепак, САД остварија трговски суфицит од 6,8 милијарди долари (€5,8 милијарди) со Бразил минатата година, според Бројачот за попис на САД, што ја доведува во прашање почетната причина за тарифите од „Денот на ослободувањето“.
Русија?
Русија не беше вклучена во првичните тарифи од „Денот на ослободувањето“, што некои го гледаа како индикатор за наводната наклонетост на Трамп кон рускиот претседател Владимир Путин. Меѓутоа, поради санкциите воведени од администрацијата на Џо Бајден, обемот на трговијата со Русија значително падна по целосната инвазија на Украина во 2022 година.
На 14 јули, Трамп му даде на Путин рок од 50 дена да постигне прекин на огнот со Украина, во спротивно Русија ќе се соочи со 100% тарифа насочена кон земјите кои увезуваат нафта и гас од Русија. При неодамнешното патување во Шкотска, рече дека можеби ќе го скрати рокот на 10-12 дена, со образложение: „Зашто мислам дека веќе ја знам одговорот што ќе се случи.“
Републиканскиот сенатор Линдзи Грем предложи закон во Конгресот кој, доколку биде усвоен, ќе воведе тарифа од 500% за земјите што увезуваат руски гас, како Индија.
Што следува сега?
Од правна гледна точка, бидејќи претходните суспензии на тарифите беа привремени, сите земји што не склучија посебен трговски договор ќе ги видат тарифите од „Денот на ослободувањето“ повторно воведени.
За земјите кои не добија специфична тарифна стапка, минималната тарифа за увоз е поставена на 10%, што претставува олеснување за оние кои се плашеле дека основната стапка може да се дуплира. Трамп исто така вклучи казна од 40% за стоки што се префрлаат преку трети земји со цел да се избегнат давачките.
извор: Indeh.hr
