Денес е најкраткиот ден во годината на северната хемисфера, кога зимскиот солстициум го означува почетокот на астрономската зима. Во исто време, на јужната хемисфера ова е најдолгиот ден во годината и почеток на летото.
Зборот „солстициум“ потекнува од латинските зборови sol (сонце) и stitium (пауза или запирање). Солстициумот го означува моментот кога Сонцето го завршува своето годишно движење кон највисоката или најниската точка на небото. Зимскиот солстициум е моментот кога Сонцето има најкратка и најниска патека низ небото.
Добрата вест за љубителите на светлината е што од тој момент Сонцето повторно почнува „да се искачува“, а деновите постепено се продолжуваат секој ден, сè до крајот на јуни.
Луѓето со векови ги одбележуваат солстициумите со прослави и преку споменици како Стоунхенџ, кој е проектиран така што се усогласува со патеката на Сонцето за време на солстициумите. Но, што точно се случува на небото?
Што е солстициум?
Додека Земјата кружи околу Сонцето, таа е навалена под одреден агол. Поради тоа, сончевата светлина и топлина во текот на годината не паѓаат рамномерно на северната и јужната половина од планетата.
Солстициумите се моментите кога навалувањето на Земјата кон или од Сонцето е најголемо. Тоа значи дека хемисферите добиваат многу различни количини сончева светлина, а разликата меѓу денот и ноќта е најизразена.
За време на зимскиот солстициум на северната хемисфера, горната половина од Земјата е најмногу навалена од Сонцето, што резултира со најкраткиот ден и најдолгата ноќ во годината. Зимскиот солстициум може да се случи помеѓу 20 и 23 декември – оваа година тоа е 21 декември.
Спротивното се случува за време на летниот солстициум на северната хемисфера, кога Земјата е навалена кон Сонцето. Тогаш се јавува најдолгиот ден и најкратката ноќ во годината. Овој солстициум се случува помеѓу 20 и 22 јуни.
Што е рамноденица (еквинокциум)?
За време на рамноденицата, Земјината оска и нејзината орбита се поставени така што и двете хемисфери добиваат речиси еднаква количина сончева светлина.
Зборот „еквинокциум“ потекнува од латински и значи „еднаква ноќ“, бидејќи во овој период денот и ноќта траат речиси исто – иако, во зависност од локацијата на планетата, може да има разлика од неколку минути.
Есенската рамноденица на северната хемисфера може да се случи помеѓу 21 и 24 септември, во зависност од годината. Пролетната рамноденица обично паѓа помеѓу 19 и 21 март.
Која е разликата меѓу метеоролошките и астрономските годишни времиња?
Станува збор за два различни начина на поделба на годината.
Астрономските годишни времиња се одредуваат според движењето на Земјата околу Сонцето и вклучуваат солстициуми и рамноденици.
Метеоролошките годишни времиња, пак, се засноваат на временските услови и температурните циклуси. Метеоролозите ја делат годината на четири тримесечни сезони: пролетта започнува на 1 март, летото на 1 јуни, есента на 1 септември, а зимата на 1 декември
