Проевропската партија на претседателката Маја Санду убедливо победи на парламентарните избори во Молдавија, одржани во неделата, потврдувајќи го западниот курс на оваа поранешна советска република со 2,4 милиони жители.
„Ова не е само победа на една партија, туку победа на Молдавија. Европскиот пат е нашиот пат напред“, изјави Санду.
Резултати и реакции
Партијата на владејачката Акција и солидарност (PAS) освои 50,2% од гласовите, додека прорускиот Патриотски блок доби 24,2%. Победата доаѓа и покрај бројните обвинувања за руско мешање и турбуленции што лесно можеа да ја разнишаат власта.
„Народот на Молдавија избра демократија, реформи и европска иднина, и покрај притисоците од Русија“, порача претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта.
Лидерите на Франција, Германија и Полска ѝ честитаа на Молдавија за мирното одржување на изборите „и покрај досега незабележаното мешање на Русија, вклучително и обиди за купување гласови и ширење дезинформации“.
Москва ги отфрли обвинувањата и ја обвини молдавската влада дека им го отежнала гласањето на стотици илјади граѓани кои живеат во Русија, овозможувајќи само две избирачки места за дијаспората таму.
Обвинувања и протест на опозицијата
Претседателот на Патриотскиот блок и поранешен претседател, Игор Додон, изјави дека доставиле документи до изборната комисија со докази за неправилности и обвини дека PAS „се држи до власта преку гласовите на дијаспората“.
Предизвици на патот кон ЕУ
Санду сака Молдавија до 2030 година да стане членка на ЕУ. Со јасно парламентарно мнозинство, наместо предвидената поделена коалиција, ќе биде полесно да се спроведат тешките реформи неопходни за членство.
„PAS е пред огромен предизвик: да ги надмине поделбите во земјата и на скептичните граѓани да им ги објасни придобивките од ЕУ“, изјави Анастасија Поциумбан од Германскиот совет за надворешни односи.
Економија и безбедносни закани
По руската инвазија на Украина, во Молдавија се населија 135.000 бегалци, што доведе до зголемени трошоци, скок на цените на енергенсите и инфлација која достигна 34%. Денес, таа е околу 7%, но цените се сè уште високи.
Руското мешање, според многу аналитичари, не е насочено само кон победа на одредена партија, туку има цел да го поткопа демократскиот процес и да создаде недоверба кај населението.
„Молдавија е лабораторија за руски дестабилизациски тактики кои може да се применат и во други европски демократии“, вели Клара Волинтиру од Германскиот Маршалов фонд.
ЕУ помош и политичка поддршка
Европската комисија вети 1,9 милијарди евра за развој на инфраструктура и економски подем на Молдавија. Но, експертите предупредуваат: ова е само едно поглавје во долга и тешка приказна.
„Борбата не е завршена“, рече поранешната премиерка Наталија Гаврилица.
Политички пречки во ЕУ
Иако многу лидери се залагаат за забрзано проширување, Молдавија и Украина неформално се поврзани во еден пакет. Отфрлањето на отворање преговори со Украина од страна на Унгарија, ги блокира и молдавските надежи.
Антонио Кошта предложи промени: отворањето на поглавја да биде со квалификувано мнозинство, додека за главни чекори како отворање/затворање преговори би останал принципот на едногласност.
„Проширувањето сега е прашање на политичка волја, а не само бирократски процес“, заклучува Волинтиру.
