„Кога детето е мало и проодува, кој вели ‘браво’? Мама и тато. Кога ќе научи да вози велосипед, кој вели ‘браво’? Повторно мама и тато. И тогаш се јавуваат на баба и дедо да им кажат. А пофалбите што ги добиваат се потврда дека нешто добро прават. Вака е насочено нивното однесување. И тогаш одеднаш се појавува некоја социјална мрежа. Мама и тато не се таму, има некои непознати луѓе. И кога пристигнуваат пофалби, тоа се нарекува ‘лајк’. Па, дали добил два или педесет, има голема разлика“, вели Ранко Рајовиќ, невроендокринолог и експерт за детски развој.
Зборувајќи за таа мерна единица на среќата на денешните деца и млади, Рајовиќ вели дека сега многу се смениле и дека пораката што децата ја добиваат преку бројот на лајкови на социјалните мрежи е дека повеќе ќе бидат забележани ако прават лоши работи.
„На тоа ги учам и студентите. Да речеме дека имате син кој ја миел колата со својот татко. Ова често им го кажувам на родителите, организирајте се, за детето да ја испере колата со тато, да зготви ручек со мама, да одреди ден за играње табла… им треба малку од нашето време. И сега, синот ја изми колата со татко му и ја стави, да речеме, на неговиот канал на Јутјуб. Колку лајкови ќе добијат? Од мама и тато и можеби еден роднина. Три. Ама ако направат некоја глупост, има колку сакате такви примери на интернет, како малтретираат животно, колку лајкови ќе добијат? 100. Гледа каде добива повеќе потврда и пофалби па се насочуваат кон такво однесување. Што прават децата? Ги снимаат другите деца, ги понижуваат. Некој вели дека претходно имало такво насилство. Беше, но не вака. Затоа што денеска дозволивме нивното однесување да го регулира интернетот, наместо тоа да го прави родителот“, изјави Ранко Рајовиќ.
Во оваа смисла, вели Рајовиќ, потребна ни е фундаментална реформа во образованието, за да ги научиме децата, меѓу другото, на емпатија и вистински вредности, наместо да ги принудуваме да учат информации напамет.
„Не сфативме на време дека ни треба реформа. Во далечната 1997 година, компјутерот IBM Deep Blue го победи Гари Каспаров во шах. Една година претходно Каспаров победи, но во 97 загуби. За него тоа беше голем удар, раскажуваше и дека се будел навечер. Но која е целта? Тогаш моравме да сфатиме дека компјутерот станува подобар од нас во однос на комбинации и информации. Тогаш требаше да почнеме да ги учиме нашите деца на она што компјутерот го нема. Нови идеи, креативност, емпатија, тимска работа. Што направивме со тоа? Многу малку. Нашите деца сè уште учат информации на памет. А ние чекаме некој друг да ни најде решение“, смета Ранко Рајовиќ.
