Во време кога вештачката интелигенција нуди брзи и готови одговори, мозокот ретко влегува во подлабоки процеси на размислување. Истражувањата покажуваат дека потпирањето на вештачката интелигенција го намалува ангажирањето на когнитивните функции што градат трајна меморија, па знаењето бледнее побрзо и е потешко да се примени во реални ситуации.
Во ерата кога информациите се достапни со кликнување на копче, сè полесно е да се добие брз, готов одговор на кое било прашање. Сепак, таа удобност доаѓа со цена. Кога се потпираме на вештачката интелигенција за учење, нашите мозоци користат помалку од механизмите што се клучни за длабоко размислување и меморија. Информациите се обработуваат површно, знаењето брзо се заборава и тешко се применува во пракса.
Многумина веќе автоматски посегнуваат по алатките на Google или AI за да добијат краток, јасно формулиран одговор.
Сепак, истражувањата покажуваат дека таквото учење води до поплитко знаење. Кога мозокот не мора да анализира, споредува и поврзува информации, процесите што градат долгорочна меморија остануваат неактивни.
Психолозите го нарекуваат ова когнитивно одложување – оставање на меморијата и разбирањето на алгоритмите, додека нашите ментални активности остануваат на минимум.
Голем број истражувања даваат јасни докази
Студијата, спроведена од професорите Шири Мелумад и Џин Хо Јун, вклучуваше седум експерименти со повеќе од 10.000 учесници.
Резултатите покажаа дека луѓето кои користат големи јазични модели, како ChatGPT, стекнуваат знаење кое е значително површно од оние кои истражуваат и потврдуваат информации сами.
Корисниците на вештачка интелигенција даваа пократки, поопшти одговори и го ангажираа мозокот помалку за време на обработката на податоци, што доведе до послаба способност за примена на она што е научено во нови ситуации.
Зошто активното учење создава подлабока меморија?
Кога бараме информации сами, обработуваме повеќе извори и поврзуваме податоци, нашиот мозок работи со полн капацитет. Така се создаваат сложени невронски врски кои градат трајна меморија.
Активното размислување, споредбата и критичката анализа овозможуваат подлабоко разбирање и развиваат способност за донесување независни заклучоци, што површното знаење едноставно го нема.
Вештачката интелигенција како помош, а не како замена
Вештачката интелигенција не е непријател на учењето. Напротив, таа може да биде одлична алатка за брза ориентација и добар почеток на истражување. Проблемот се јавува кога таа станува единствен извор на знаење и кога престануваме да размислуваме за себе.
Најдобрите резултати се постигнуваат кога вештачката интелигенција се користи за поттикнување на истражувањето, а не за да го замени. Во овој случај, комбинацијата од машинска поддршка и човечко размислување создава длабоко и трајно знаење.
Како да се зачува длабочината на учењето во ерата на алгоритмите?
Како што генеративните модели сè повеќе влегуваат во образованието и секојдневниот живот, важно е да се поттикне критичко и внимателно користење на технологијата. Комбинацијата од независно истражување и свесна употреба на алатки за вештачка интелигенција му помага на мозокот да се развие:
Проверката на повеќе извори, споредувањето на информациите и активното размислување остануваат неопходни за трајно учење.
Затоа, вештачката интелигенција може да биде моќен сојузник, но само ако ја користиме како алатка што ја поттикнува нашата ментална активност, а не како замена за неа.
Истражувањата јасно покажуваат: премногу пасивно потпирање на вештачката интелигенција води кон површно знаење и намалена способност за длабоко размислување.
Вистинската мерка, комбинација од „машинска помош“ и сопствен интелектуален ангажман, ни овозможува да останеме активни учесници во учењето, да развиваме трајно знаење и да ја зачуваме моќта на концентрираното размислување.
