UV зраците имаат позитивни ефекти, бидејќи им овозможуваат на кожата да произведува витамин Д, кој е важен за здравјето на коските, крвните клетки и имунолошкиот систем. Меѓутоа, секое изгорување на сонце го зголемува ризикот од рак на кожа, особено од меланом, кој е најопасниот облик на рак на кожа. Според податоците од Велика Британија, меланомот е петти по застапеност меѓу канцерите, а бројот на заболувања расте со зголемувањето на сончањето.
UV зраците ја оштетуваат ДНК во клетките на кожата, што доведува до предвремено стареење, појава на брчки и опуштање на кожата. Покрај тоа, тие се поврзани и со очни проблеми, како што е катаракта. Затоа, правилната заштита од UV зрачењето е неопходна за сите возрасти, особено за деца и чувствителни групи.
Една од најважните мерки за заштита е познавањето на UV индексот (UVI), кој е стандардизирана мерка за ултравиолетово зрачење. UV индексот варира во текот на денот, а највисоки вредности се забележуваат околу „соларното пладне“, обично од доцното утро до раното попладне. Вредностите започнуваат од нула и можат да надминат 10, а што е повисока бројката, толку е поголем ризикот од оштетување на кожата и очите.
Светските податоци покажуваат дека земјите поблиску до екваторот имаат постојано високи UV нивоа. На пример, во Најроби, UV индексот е над 10 целата година, додека во Мајорка во јули достигнува девет. Во помалку сончевите региони, како Фокландските острови, UV индексот ретко надминува пет, дури и во летниот период.
Според Светската здравствена организација, заштита од сонце не е потребна при UV нивоа 1–2. Кога нивото е 3–5, потребна е умерена заштита, а при UV индекси 6–7 и повисоки се препорачува дополнителна заштита, вклучувајќи долга облека, капи и креми за сончање со висок заштитен фактор. Децата се особено чувствителни и нивната кожа бара дополнителна заштита дури и при умерени UV нивоа.
Најчестите грешки кои луѓето ги прават при нанесување на крема за сончање се поврзани со занемарување на делови од телото, како боцките на носот, горниот дел на градите и регијата околу очите. Стручњаците советуваат дека за цело тело е потребно шест до осум кафени лажички крема, нанесена редовно според упатствата на производот.
Важно е да се нагласи дека нема безбеден или здрав начин да се добие тен – UV зраците стимулираат производство на пигмент како минимална заштита на ДНК, но тоа е многу слаба заштита. Користењето производи за самопотамнување е далеку побезбедна алтернатива.
Дури и кога е облачно или ветровито, количината на UV зрачење која стигнува до кожата не се намалува значително. Тоа значи дека можете да изгорите под сонцето дури и при температура од 20°C, а не само на 30°C. Затоа, нема причина да се потценува облачното време – тенот и ризикот од оштетување на кожата остануваат исти.
Иако луѓето со потемна кожа можат да изгледаат отпорно на сонце, UV зраците влијаат на сите типови кожа, без оглед на бојата. Ризикот од рак на кожа, оштетување на очите и ослабување на имунитетот е реален за сите, потенцираат дерматолозите.
Во услови на топло време, правилното разбирање на UV зраците и примена на мерки за заштита се клучни за безбедноста и здравјето на кожата. Борба против прекумерното изложување на сонце е најдобрата превенција од рак на кожа и други долгорочни здравствени последици.
