Во селото Бољуни, недалеку од Столац во југоисточна Херцеговина, се наоѓа еден од најенигматичните и најубавите историски споменици на овој регион – бунарот Невеш, познат и под популарното име „грчки бунар“.
Сместен во селото Бјелојевиќи, опкружен со планината Хргуд и Видов поле, овој необичен воден бисер сведочи за длабоката и повеќемилениумска врска помеѓу човекот и природата.
Стар повеќе од 2.000 години – и сè уште полн со вода
Се претпоставува дека бунарот е стар над две илјади години, а неговата изградба е вистинска архитектонска енигма.
Изграден е од приближно 1.300 камени блокови со различни големини, внимателно распоредени во 20 концентрични кругови. Бунарот има дијаметар од 10 метри на врвот, додека се стеснува на околу 3 метри на дното. Неговата вкупна длабочина е шест метри – четири метри од изградениот ѕид и уште два метри под површината на земјата.
Никогаш не пресушил – дури ни во најлошите суши
Жителите на овој регион тврдат дека бунарот Невеш никогаш не останал без вода, дури ни во најтешките сушни периоди.
Името „Невеш“ или во некои варијанти „Нева вода“ го носи античкото значење на неисцрпен извор.
Дождовницата, особено во есенските месеци, обично го полни бунарот, а низ вековите мештаните го користеле за перење облека и напојување на добитокот. Последен пат активно се користел за овие цели до крајот на 20 век.
Археолошка вредност и мистерија на потеклото
Невес се наоѓа само дваесет метри од познатата некропола Стеќак, средновековни гробишта под заштита на УНЕСКО.
Интересно е што каналот за вода што ја носи дождовницата до бунарот поминува дијагонално под самата некропола, поради што археолозите претпоставуваат дека бунарот е дури и постар од некрополата. Овој факт дополнително ја продлабочува мистеријата на неговото потекло и важност во општеството од тоа време.
Посебен елемент на бунарот е голем камен сад со димензии 120 x 70 x 80 сантиметри, од кој низа од 17 камени скалила води до самото дно на бунарот. Овој детаљ сведочи за внимателноста и прецизноста на неговите градители.
Во близина има уште четири антички бунари
Во близина на Бољуна има уште четири бунари со слична конструкција, но Невес е најголемиот, најдобро зачуваниот и најимпресивниот.
Неговата состојба низ вековите останува речиси непроменета, и покрај сите историски и климатски предизвици. Сè уште фасцинира со својата едноставна, но моќна архитектура.
Препорака за посетители
Доколку патувате низ Херцеговина ова лето, Столац и селцето Бољуни се идеални дестинации за сите љубители на природата, историјата и археологијата.
Не ја пропуштајте можноста да го посетите природниот парк Хутово Блато, еден од најважните птичји резервати во Европа, на само неколку десетици километри оддалеченост.
