Со оглед на тоа што Библијата нуди редок географски опис на Еденската градина, многумина веруваат дека постоела реална инспирација за приказната. Во Книга Битие (2:10–14) се вели дека „од Еден излегува река која се дели на четири“, меѓу кои се споменуваат и Тигар и Еуфрат – реални реки што течат низ денешен Ирак и Турција. Останатите две, Фисон (Pishon) и Гихон (Gihon), сè уште не се идентификувани.
Дали Рајската градина била во Месопотамија?
Мнозинството современи библиски археолози и теолози веруваат дека Рајот е мит – симболична приказна што објаснува како луѓето ја изгубиле божјата благодат. Но, некои експерти тврдат дека приказната можеби била инспирирана од реална локација, особено од плодната област на јужен Ирак, односно Месопотамија – позната и како „лулка на цивилизацијата“.
Тигар и Еуфрат навистина се дел од Плодниот Полумесец, каде што се развиле првите земјоделски општества и урбани цивилизации. Археолозите веруваат дека рајската слика на зеленило, дрвја, реки и богатство можеби се засновала на кралските градини на античките месопотамски градови, како Урук и Ур.
Загубени реки или симболизам?
Идентификацијата на Фисон и Гихон останува предизвик. Некои теории:
- Фисон можеби е пресушен канал познат како Вади ал-Батин, кој тече низ Саудиска Арабија до Кувајт.
- Гихон понекогаш се поврзува со Сината Нилска река, поради библискиот опис дека тече низ земјата Куш (што може да се однесува на денешен Судан или Етиопија).
- Археологот Јурис Заринс во 1980-тите предложи дека Раjот е под Персискиот Залив, и дека климатски промени го потопиле по крајот на ледено доба. Неговата теорија е спорна и не е потврдена со подводна археологија.
Рајот како идеја, а не географија
Модерни библиски истражувачи сè повеќе гледаат на Рајот како метафоричка и теолошка конструкција. Професорката Франсеска Ставракуполу од Универзитетот во Ексетер смета дека градината не се наоѓала во Ирак, туку била концептуално поврзана со Ерусалим, а инспирирана од царските градини на античкиот Блиски Исток.
Професорот Марк Лојчер од Универзитетот Темпл оди уште подалеку:
„Рајот е алегорија за целиот културен свет од Источен Медитеран до границите на Асирија и Вавилонија. Тоа е простор на идеи, не географија.“
Рајот – изгубен или никогаш постоел?
Додека некои археолози сè уште ја бараат градината на картите, мнозинството научници се согласуваат дека приказната за Рајот е мит, создаден за да се објасни човековата состојба. Но и по илјадници години, вербата во ова место останува жива, често посилна од какви било археолошки докази.
Извор: National Geographic
