Можеби ќе се обидете да купите намирници со чековна книшка, ако сè уште имате една. Ќе се јавите на работа со фиксниот телефон – под услов да работи. Потоа, ќе тргнете до продавницата, но без навигација и без 5G, патот можеби и нема да ви биде толку јасен.
Оваа недела, прекин во еден дата-центар во американската држава Вирџинија нè потсети дека невозможното не е толку неверојатно. Интернетот можеби стана незаменлива алка на современиот живот, но под него се крие мрежа од стар, кревок код и физичка инфраструктура, создадена во минати децении. Некои експерти веќе отворено прашуваат – што би било потребно за сето тоа да се сруши?
Одговорот, изгледа, не би бил ни премногу сложен. Неколку несреќни околности, неколку насочени напади – и глобалната мрежа би можела да падне. Екстремни временски услови би уништиле клучни дата-центри. Дел од автоматизиран код, напишан од вештачка интелигенција во некоја голема компанија како Амазон, Гугл или Мајкрософт, би можел да предизвика домино-ефект на грешки. А можеби, доволно би било неколку подморски кабли да бидат пресечени.
„Големата грешка“ – сценариото што интернет-инженерите тивко го стравуваат
Она што најмногу ги плаши експертите не е физичка штета, туку нешто подлабоко – колапс на самите основни протоколи кои го држат интернетот жив. Старите, но суштински важни системи што управуваат со насочувањето на податоците и адресирањето на компјутерите би можеле, со еден погрешен сигнал, да предизвикаат глобален прекин.
Замислете дека летно торнадо поминува низ Ајова и го уништува дата-центарот во градот Каунсил Блафс – клучен за Гугл, YouTube и Gmail. Вечерите ќе прегорат бидејќи видеата од рецептите на YouTube нема да се вчитуваат. Работниците низ светот нервозно ќе ги освежуваат своите мејлови, без успех. Владините ќе сервери забават, додека службениците ќе преминат на разговор преку заштитени апликации.
Но тоа би било само непријатност. „Технички, ако имаме две поврзани уреди и рутер меѓу нив, интернетот сè уште ќе работи,“ објаснува Михал ‘Рисјек’ Возњак, експерт за DNS – системот што беше делумно виновен за последниот прекин.
Сепак, концентрацијата на интернет-моќ е огромна, предупредува професорот Стивен Мардок од Универзитетскиот колеџ во Лондон: „Сè повеќе работи се управуваат од едно место, едноставно затоа што така е поевтино.“
Кога облакот се претвора во бура
Следното сценарио: топлотен бран ја погодува Вирџинија и ги гаси центрите на Амазон Веб Сервисес (AWS) во „датасентер али“. Истовремено, европски дата-центар во Франкфурт е цел на сајбер напад. Сообраќајот се пренасочува кон резервни локации, кои брзо стануваат презаситени.
Во таа гужва, можеби ќе се активира и некој скриен баг – напишан од AI системи, невиден откако стотици инженери беа отпуштени. AWS почнува да колабира.
Signal престанува да работи. Slack се гаси. Netflix исчезнува. Банкарски системи како Lloyd’s се парализираат. Дури и паметните правосмукалки и брави на домовите престануваат да функционираат.
Така, интернетот би останал само своја сенка. Амазон, Гугл и Мајкрософт држат над 60% од глобалниот пазар на облачни услуги, а нивниот пад би значел дека огромен дел од светот станува офлајн.
Слабите точки на мрежата
Многумина веруваат дека најголемата закана се подморските кабли. Но експертот Даг Мадори вели дека тоа е мит: „Тие се кршат постојано – има стотици дефекти годишно. Сè додека не уништите голем број, глобалната комуникација не е во опасност.“
Поголем ризик, вели тој, се наоѓа во таканаречените „телефонски книги“ на интернетот – DNS провајдерите, како Verisign, кои управуваат со сите домени што завршуваат на „.com“. Ако еден од нив падне, целиот .com би исчезнал од интернет. „Но тие имаат премногу силен финансиски мотив тоа никогаш да не се случи,“ додава Мадори.
Што ако се случи „невозможното“?
Најкатастрофалното сценарио би вклучувало грешка во нешто уште подлабоко – протоколот за гранично насочување (BGP), кој го управува целиот интернет сообраќај. Таков колапс би бил „сите раце на палуба“ момент, вели Мадори, иако додава дека системот е исклучително отпорен: „Да можеше да падне, тоа одамна ќе се случеше.“
Но што ако сепак се случи? Професорот Мардок вели: „Никој досега не го изгасил интернетот откако се вклучи. И никој не знае сигурно како повторно би можел да се вклучи.“
Во Велика Британија, постоел план за итен случај – или барем некогаш. „Луѓето кои го разбираат интернетот требало да се сретнат во еден паб надвор од Лондон и да решат што понатаму,“ се присетува Мардок. „Не знам дали тоа сè уште важи. И никогаш не ми кажаа кој паб е.“
Во свет што зависи од облакот, можеби токму еден стар паб би бил местото од каде повторно би почналa да се плете мрежата.
Извор: The Guardian
