Микроскопските црви кои го живеат својот живот во високо радиоактивната средина на исклучената зона на Чернобил се чини дека го прават тоа без никакво оштетување од радијацијата.
Нематодите собрани од областа не покажаа знаци на оштетување на нивниот геном, спротивно на она што може да се очекува за организмите кои живеат на толку опасно место.
Откритието, објавено претходно оваа година, не сугерира дека зоната е безбедна, објаснуваат истражувачите, туку дека црвите се отпорни и способни вешто да се прилагодат на условите кои би можеле да бидат непријатни за другите видови.
Ова, вели тим од биолози предводени од Софија Тинтори од Универзитетот во Њујорк, може да понуди некои сознанија за механизмите за поправка на ДНК кои еден ден би можеле да се прилагодат за употреба во човечката медицина.
Од експлозијата на реактор во нуклеарната централа Чернобил во април 1986 година, областа околу неа и блискиот град Припјат во Украина се строго забранети за секого без одобрение од владата.
Радиоактивните материјали депонирани во животната средина ги изложуваат организмите на крајно небезбедни нивоа на јонизирачко зрачење, што значително го зголемува ризикот од мутација, рак и смрт.
Ќе поминат илјадници години пред Чернобил повторно да биде безбеден за живеење на луѓе. Повеќето од нас го знаат тоа и соодветно се воздржуваат. Но животните не се припазуваат до човечките правила. Тие одат каде што сакаат, а зоната на исклучување оттогаш стана чуден вид на радиоактивно животинско прибежиште од 2.600 квадратни километри.
Тестовите на животни кои живеат во регионот покажаа јасни генетски разлики од животните на други места. Но, сè уште има многу што не знаеме за ефектите од катастрофата врз локалните екосистеми.
„Чернобил беше трагедија од неразбирливи размери, но сè уште немаме големо разбирање за ефектите од катастрофата врз локалното население“, рече Тинтори тогаш. „Дали ненадејната промена на животната средина избра видови, па дури и поединци во еден вид, кои се природно поотпорни на јонизирачко зрачење?“
Еден начин да се добие увид во ова прашање е да се погледнат нематоди – микроскопски кружни црви кои живеат во низа живеалишта (вклучувајќи тела на други организми). Нематодите можат да бидат извонредно издржливи; имало повеќе случаи на повторно будење на нематоди по илјадници години замрзнати во вечниот мраз.
Тие имаат едноставни геноми и живеат краток живот, што значи дека повеќе генерации можат да се проучуваат за краток временски период. Ова ги прави одличен модел на организми за проучување на низа работи, од биолошки развој, до поправка на ДНК и одговор на токсините.
Ова е причината зошто Тинтори и нејзините колеги отидоа да копаат во Чернобил за да најдат нематоди од видот Oschieus tipulae, кој обично живее во почвата.
Тие собраа стотици нематоди од расипано овошје, легло од лисја и почвата во зоната, користејќи гајгерови бројачи за мерење на зрачењето на околината и носејќи заштитни одела.
Истражувачите одгледувале речиси 300 од нивните црви во лабораторија и избрале 15 примероци на O. tipulae за секвенционирање на геномот.
Овие секвенционирани геноми потоа беа споредени со секвенционираните геноми на пет примероци на O. tipulae од други места во светот – Филипини, Германија, САД, Маврициус и Австралија.
Црвите од Чернобил беа главно генетски повеќе слични едни на други отколку на другите црви, при што генетското растојание одговараше на географската оддалеченост за целиот примерок од 20 соеви. Но, недостигаа знаци за оштетување на ДНК од околината со зрачење.
Тимот внимателно го анализираше геномот на црвите и не најде докази за големите хромозомски преуредувања што се очекуваа од мутагената средина. Тие, исто така, не открија корелација помеѓу стапката на мутација на црвите и јачината на амбиенталното зрачење на локацијата од која доаѓа секој црв.
Конечно, тие спроведоа тестови на потомците на секој од 20-те соеви на црви за да утврдат колку добро населението толерира оштетување на ДНК. Иако секоја лоза имала различно ниво на толеранција, тоа, исто така, немало никаква корелација со амбиенталното зрачење на кое биле изложени нивните предци.
Тимот можеше само да заклучи дека нема докази за какво било генетско влијание на животната средина во Чернобил врз геномите на O. tipulae.
И она што го открија може да им помогне на истражувачите да се обидат да откријат зошто некои луѓе се поподложни на рак од другите.
„Сега кога знаеме кои соеви на O. tipulae се почувствителни или потолерантни на оштетување на ДНК, можеме да ги искористиме овие соеви за да проучиме зошто различни поединци имаат поголема веројатност од другите да страдаат од ефектите на канцерогените материи“, рече Тинтари.
„Размислувањето за тоа како поединците различно реагираат на агенсите што ја оштетуваат ДНК во околината е нешто што ќе ни помогне да имаме јасна визија за нашите сопствени фактори на ризик.“
Истражувањето е објавено во Proceedings of the National Academy of Sciences.
