Храброста понекогаш оди рака под рака со наивноста, особено во дигиталната ера. Дваесет и едногодишен Црногорец се изгуби на планината Медведница во Хрватска, откако — наместо од спасувачки служби — побара помош од вештачката интелигенција. Неговата доверба во ChatGPT се претвори во вистинска авантура што лесно можела да заврши трагично.
Според извештајот на Хрватската горска служба за спасување (HGSS), младиот планинар тргнал околу 15 часот од врвот Сљеме, со намера да се спушти кон 500 Хорватови скалила, а потоа да продолжи кон Медведград, односно Шестине — две локации на спротивни страни од планината. Употребувајќи дигитална навигација и ChatGPT како виртуелен водич, не забележал дека насоките што ги следи го водат на погрешна падина.
Во обид да се снајде, тој се обратил на вештачката интелигенција барајќи упатства како да стигне до најблиското населено место. Одговорот бил краток, но фатален: „Следи го потокот – тој секогаш води до цивилизацијата.“ Послушно го послушал советот, но наместо кон град, завршил сè подлабоко во густата шума, на спротивната страна од планината и без никаква видлива патека.
По неколку часови бесполезно движење, кога веќе паднала ноќ, сфатил дека технологијата не може да го извади од реалниот лавиринт. Дури по 21 час, младиот човек конечно побарал помош преку бројот 112. Центарот за итни повици успеал да ги прочита неговите координати и веднаш го алармирал тимот на HGSS – Станица Загреб. Петмина спасиоци и еден пес трагач тргнале на терен и по нешто повеќе од еден час го пронашле изморениот патник, кој веќе бил дезориентиран и премрзнат.
Спасувањето било завршено успешно: младиот Црногорец бил спроведен речиси до центарот на Загреб, каде подоцна и сам признал дека „му било неверојатно што AI може толку убедливо да греши“.
Овој случај повторно ја отвори дебатата за границите на довербата во вештачката интелигенција. ChatGPT и сличните системи не располагаат со GPS или реална географска свест, туку со алгоритамски предлози засновани на јазични модели и логички претпоставки. Советот „следи го потокот до цивилизацијата“ звучи архетипски — нешто што често се споменува во филмови или војнички прирачници — но во реални планински услови, токму потоците водат кон непристапни клисури и непознати терени.
Хрватската горска служба за спасување повторно апелираше до јавноста да не бара технички совети од вештачка интелигенција во ситуации што бараат експертиза и реална проценка на теренот, туку да се контактираат надлежните служби преку 112. „AI не може да ја замени човечката проценка и искуството на спасувачите“, предупреди HGSS во соопштение по настанот.
Приказната на овој млад Црногорец е повеќе од анегдота — таа е симбол на генерацијата што верува дека технологијата има одговор на сè. Но вистинската лекција е поедноставна: вештачката интелигенција може да нè води низ идеи, но не и низ планини. Меѓу природата и дигиталната логика, човекот сè уште мора да го има последниот збор.
