Хрватскиот архипелаг Бриони, со својата децениска мистичност и историски сјај, повторно го враќа вниманието на европската културна сцена. Овие острови, кои во времето на Јосип Броз Тито беа симбол на политичка моќ и елитен одмор, денес се обидуваат да го пронајдат својот нов идентитет – како место на културна инспирација и одржлив развој.
До Бриони најчесто се стигнува преку малиот рибарски град Фажана во Истра, од каде траект ја поврзува копнената обала со островите. Но, патувањето не е само физичко – тоа е навраќање низ времето. На островите, остатоците од Хабсбуршката елеганција и југословенскиот социјалистички реализам создаваат уникатен спој на историја и меланхолија.
Историјата на Бриони како одморалиште започнува во 1893 година, кога австроунгарскиот индустријалец Паул Купелвизер го купува архипелагот со амбиција да го претвори во рај за богатите и уметничката елита. Со помош на инженерот Алоис Цуфар, тој ја трансформира природната вегетација во паркови, алеи и патеки, а островите ги населува со егзотични животни – тигри, зебри, жирафи – во духот на европската фантазија за егзотика.
До почетокот на 20 век, Бриони стануваат центар на културниот и интелектуалниот живот. Гости таму биле Томас Ман, Џејмс Џојс и австрискиот надвојвода Франц Фердинанд. Архипелагот станува симбол на елеганција и космополитски дух.
По Втората светска војна, островите добиваат нова улога – резиденција на претседателот на Југославија, Јосип Броз Тито. Од 1953 до неговата смрт во 1980 година, Бриони станаа место на дипломатски состаноци, историски средби и луксузни приеми. Меѓу најпознатите гости биле кралицата Елизабета II, Фидел Кастро, Че Гевара, Вили Брант, Хајле Селасие, како и холивудските ѕвезди Ричард Бартон, Елизабет Тејлор и Софи Лорен.
Во 1956 година, токму на Бриони се поставуваат темелите на Движењето на неврзаните, со средбата меѓу Тито, Гамал Абдел Насер и Џавахарлал Неру. Островите станаа симбол не само на политичката независност, туку и на културната моќ на една држава во подем.
Денес, по децении запоставеност, интересот за Бриони повторно оживува. Германските уметници Сабина и Рајнер Опоку со својата книга Brioni Islands потсетуваат на магијата на ова место и повикуваат на негово повторно културно раѓање. Според нив, Бриони можат да станат „острови на новата неутралност“ – центар на современа уметност, еколошка свест и интернационален дијалог.
Иако многу од објектите сè уште го носат товарот на времето – како хотелот Кармен од 1930-тите или Титовата вила Брионка – архипелагот задржал дел од својот легендарен шарм. Најголемиот остров, Вели Брион, сè уште плени со своите маслинови гори, морски брегови и остатоци од римски и византиски утврдувања.
На соседниот Мали Брион денес функционира театарот „Улис“, каде се изведуваат дела од Софокле, Шекспир и Брехт, а на сцената гостувале актери како Ванеса Редгрејв и Ралф Фајнс.
Бриони, некогаш сцената на светската политика, сега можеби се подготвуваат за нова улога – како сцена на уметност, култура и дијалог меѓу луѓето и природата.
