Причините се познати: геополитичка неизвесност, раст на каматните стапки и страв од нова рецесија. Инвеститорите повторно се враќаат кон старото прашање — како да се заштитат во време кога сè изгледа несигурно?
Експертите од Bloomberg, Reuters и CNBC советуваат дека дури и во период на финансиски турбуленции, постојат пет јасни и практични чекори кои секој инвеститор или штедач може да ги преземе веднаш — без паника, без драма, само со стратегија.
1. Диверзификација — најдобрата заштита од непредвидливост
„Никогаш не ставајте сите јајца во една кошница,“ вели старата инвеститорска изрека.
Во време на падови, таа е поважна од кога било. Финансискиот аналитичар Дејвид Костин од Goldman Sachs потсетува дека балансираното портфолио со обврзници, злато, и краткорочни хартии од вредност може да го намали ризикот и да обезбеди стабилност.
„Во услови на високи камати, готовината и краткорочните инвестиции повторно стануваат привлечни,“ вели Костин.
2. Одржувајте доволна ликвидност
Еден од најчестите совети на финансиските планери е да имате резерва за непредвидени ситуации — еквивалент на три до шест месеци трошоци.
Според CNBC Make It, ова ви овозможува да избегнете продажба на инвестиции кога цените се најниски.
„Ликвидноста е клучна во време на нестабилност — не затоа што треба да се повлечете од пазарот, туку затоа што ви овозможува да останете смирени,“ објаснува Кети Џонс, стратег во Charles Schwab.
3. Прегледајте ги автоматските инвестиции
Многумина користат системи за автоматско инвестирање во индексни фондови или пензиски сметки. Но кога пазарите паѓаат, потребно е да се направи реевалуација на ризикот.
Пазарните аналитичари од Morningstar предупредуваат дека инвеститорите често несвесно продолжуваат со исто темпо на вложување и во време на висока нестабилност.
„Привремено пренасочување на средствата во посигурни инструменти, како пазарот на пари, може да го амортизира ударот,“ наведува Morningstar (октомври 2025).
4. Изберете квалитет, не евтина возбуда
Во време на пазарни шокови, искушението да се купуваат евтини акции е големо. Но токму тогаш, квалитетот е највреден.
Според извештај на Financial Times, компаниите со стабилни приходи, ниски долгови и долга историја на профитабилност најдобро го издржуваат турбулентниот период.
„Инвестирајте во фирми со силни биланси и јасна стратегија. Кризата секогаш ги разликува добрите компании од останатите,“ пишува FT Markets Analysis.
5. Размислувајте долгорочно и избегнувајте паника
Психологот за инвестирање Даниел Кросби потсетува дека најчестата грешка на пазарот е — паничното продавање.
Историјата е јасна: по секоја корекција, следи опоравување. Падовите се дел од циклусот.
„Ако панично продавате, ја претворате временската загуба во трајна,“ вели Кросби.
Долгорочното размислување и дисциплината се единствените стратегии што навистина функционираат.
