Азарбејџан ја одбележува годишнината од независноста – 34 години од ослободувањето од Советскиот Сојуз

Денес Азербејџан ја слави 34-годишнината од прогласувањето на независноста, историски чин со кој земјата на крстопатот меѓу Европа и Азија го заврши седумдесетгодишното советско владеење и го започна патот кон современата државност.

На 18 октомври 1991 година, тогашниот претседател Ајаз Муталибов ја објави независноста на Азербејџан, само неколку месеци пред дефинитивниот распад на Советскиот Сојуз. Овој чин беше резултат на силен национален подем поттикнат од реформите на Михаил Горбачов и зголемените барања за самостојност што одекнаа низ целата советска федерација.

Од империја до самостојна држава

Историските корени на Азербејџан се протегаат низ векови – од античките персиски и кавкаски кралства до интеграцијата во Руското царство во 19 век, кога главниот град Баку станал еден од најважните центри на нафтената индустрија во светот. Првата модерна држава, Азербејџанската Демократска Република, беше формирана во 1918 година, но траеше само две години пред да биде окупирана од советските сили во 1920.

Во времето на Советскиот Сојуз, земјата помина низ индустриски развој, но и репресии, депортации и обиди за културна асимилација. Со крајот на 1980-тите, националното движење за независност доби замав, а во 1990 година азербејџанскиот парламент го прогласи суверенитетот.

Независност во сенката на војна

Самостојноста донесе и нови предизвици. Веднаш по прогласувањето на независноста, избувна вооружен конфликт во Нагорно-Карабах – етнички ерменска област внатре во Азербејџан, која прогласи отцепување. Војната со Ерменија (1991–1994) резултираше со десетици илјади жртви и загуба на околу 20% од територијата.

По примирјето во 1994 година, мировниот процес под покровителство на ОБСЕ траеше со прекини, додека нови судири избија во 2020 година. Со посредство на Турција и Русија, Азербејџан тогаш врати значителен дел од изгубените територии, зацврстувајќи го својот геополитички статус.

Енергетска моќ и стабилна автократија

Под водство на поранешниот претседател Хејдар Алиев и неговиот син Илхам Алиев, земјата се претвори во регионална енергетска сила. Отворањето на нафтоводот Баку–Тбилиси–Џејхан во 2005 година го поврза Каспиското Море со Средоземното, претворајќи го Азербејџан во стратешки партнер на Западот.

Економскиот раст, сепак, беше проследен со обвинувања за авторитаризам, ограничување на медиумските слободи и висока корупција. И покрај тоа, државата успешно балансира меѓу Русија, Турција и Западот, задржувајќи ја својата независна надворешна политика.

Симбол на национален идентитет

Денот на независноста – 18 октомври – се одбележува со државни церемонии, воени паради и културни настани во главниот град Баку. Земјата, со околу десет милиони жители, ја слави својата разновидна културна и верска структура: мнозински шитски муслимани, со помали заедници на сунити, христијани и Евреи.

Азербејџан денес се соочува со нови предизвици – климатски промени, економска диверзификација и човекови права – но независноста од 1991 година останува темел на државниот идентитет и симбол на отпорот против странска доминација.

Во земјата што ги спојува Истокот и Западот, овој ден останува потсетник дека слободата, иако тешко освоена, е вредност што постојано мора да се брани и обновува.

Извор: Index.hr

е-Трн да боцка во твојот инбокс

Последни колумни