Австралија се соочува со правна и општествена бура откако двајца тинејџери поднесоа тужба пред Врховниот суд против владата, поради новиот закон кој целосно ја забранува употребата на социјални мрежи за лица под 16 години. Според регулативата што стапува на сила на 10 декември, платформите како Facebook, Instagram, TikTok и YouTube нема да смеат да дозволат отворање на профил на корисници кои се помлади од законски пропишаната возраст.
Тинејџерите Ноа Џонс и Мејси Нејланд, со поддршка од организацијата за дигитални права Digital Freedom Project (DFP), тврдат дека законот е неуставен и ги ограничува темелните слободи на младите — особено правото на комуникација, информирање и учество во јавниот живот. Во изјавата на Нејланд, забраната се споредува со атмосфера од романот „1984“ на Орвел: „Не треба да бидеме замолчени. Ова личи на Орвелова 1984-та, и тоа ме плаши.“
Министерката за комуникации Аника Велс одговори дека Владата „нема да се поклони пред притисоци или закани“, нагласувајќи дека одлуката е донесена „во име на австралиските родители“ и во интерес на заштита на децата. Според владата, целта на законот е да ги намали ризиците од онлајн злоупотреби, зависност, експлоатација и манипулација преку алгоритми насочени кон млади корисници.
Но организациите за дигитални права предупредуваат дека оваа мерка може да предизвика сериозни последици. Според DFP, забраната најмногу ќе ги погоди најранливите групи — младите со попреченост, припадниците на Првите народи, децата од рурални области и LGBTIQ+ тинејџерите, за кои интернетот често е единствен простор за информирање, комуникација и поддршка.
DFP предлага алтернативи како задолжителни безбедносни функции на платформите, програми за дигитална писменост и технологии за проверка на возраста што ја чуваат приватноста — наместо целосна забрана. „Ние сме дигитални домородци. Нам ни треба заштита, а не тишина“, изјави Ноа Џонс, додавајќи дека политиката на владата е „мрзлива“.
Иако технолошките компании се спротивставуваат, со истакнати најави дека и Google планира уставна тужба, истражувањата покажуваат дека мнозинството австралиски возрасни ја поддржуваат забраната. Сепак, некои психолози предупредуваат дека мерката може да ги отсече младите од важни социјални врски, особено оние кои се веќе изолирани. Други стравуваат дека децата само ќе преминат на други, помалку регулирани платформи, што ќе го зголеми ризикот наместо да го намали.
Оваа дебата го отвора поширокото прашање: дали ограничувањето на социјалните мрежи е вистинскиот пат за заштита на младите, или пак претставува опасен преседан во ограничувањето на дигиталните слободи? Австралија, со оваа одлука, се најде во центарот на глобалната дискусија за границата помеѓу заштита и цензура — дискусија што штотуку започнува.
