Пророчки предупредувања од пред 70 години
Уште во 1954 година, само неколку години по широка примена на антибиотиците, лекарите беа свесни за проблемот со отпорноста. Природната селекција значеше дека користењето на овие чудотворни лекови го фаворизира развојот на микроорганизми кои можат да преживеат нивниот напад. Еден британски лекар тоа го опиша со воен речник: „Може да останеме без ефикасно оружје. Тогаш бактериите и мувите ќе владеат.“
Денес, повеќе од 70 години подоцна, ова предупредување се покажува како пророштво. Обединетите нации отпорноста на антибиотици ја сметаат за една од најитните глобални здравствени закани, со повеќе од милион смртни случаи годишно, бројка која се очекува да расте додека не се откријат нови лекови.
Антибиотиците – фосилни горива на модерната медицина
Важно е да се разбере дека антибиотиците се фундаментално различни од другите лекови. Тие не делуваат на човековото тело, туку на бактерии. Бидејќи бактериите се шират меѓу луѓето, проблемот со отпорноста станува социјален. Можеме да го споредиме со фосилните горива – моќта што ја нудат антибиотиците нè држи живи, но нивната прекумерна употреба има последици за сите нас.
Антибиотиците, слично како фосилните горива, нудат илузија на бескрајна моќ. Но, оваа ера на изобилство не е вечна. Од откривањето на пеницилинот во 1930-тите до масовното производство за време на Втората светска војна, антибиотиците станаа основа за модерната медицина, овозможувајќи хирургија, трансплантации и хемотерапија.
Скриената цена и глобалната нееднаквост
И покрај кризата со отпорност, антибиотиците се сè уште евтини. Цената не ги вклучува негативните последици од нивната употреба, како загадувањето на водите и развојот на отпорност кај околните бактерии. Производството, особено во земји како Индија, создава екстремно високи концентрации на антибиотици во отпадните води, откривајќи глобални нееднаквости.
Како до одржлива иднина?
Не можеме сосема да се откажеме од антибиотиците, но мора да бараме нови модели на употреба. Предлози вклучуваат меѓународни институти кои ќе развиваат јавни, достапни антибиотици, или модели на „претплата“ каде здравствените системи плаќаат фиксна сума, независно од количината продаден лек.
Исто така, превенцијата е клучна: вакцинација, подобра хигиена и основни здравствени мерки како миење на рацете можат значително да го намалат ризикот од инфекции. Додека ерата на бесгрижна употреба на антибиотици завршува, свеста за нивните ограничувања можеби ќе биде позитивен чекор кон одржливо здравство.
