Според вознемирувачкиот извештај на организацијата Amnesty International, доставен ексклузивно до британскиот весник The Guardian, повеќе од 18.300 постројки за нафта, гас и јаглен моментално функционираат во 170 земји ширум светот, зафаќајќи огромни делови од Земјината површина.
Загадување и здравствени ризици
Близината на бушотини, рафинерии, цевководи и друга инфраструктура за фосилни горива значително го зголемува ризикот од рак, респираторни заболувања, срцеви проблеми, предвремени породувања и смртни случаи. Дополнително, тие објекти претставуваат закана за резервите на вода, квалитетот на воздухот и плодноста на почвата.
Истражувањето открива дека речиси половина милијарда луѓе (463 милиони), вклучително и 124 милиони деца, живеат на помалку од еден километар од наоѓалишта на фосилни горива. Во развој се или се планираат уште 3.500 нови локации, што би можело да изложи дополнителни 135 милиони луѓе на испарувања, согорувања и излевања.
Голем дел од активните проекти создадоа жаришта на загадување, претворајќи ги околните заедници и екосистеми во таканаречени „жртвени зони“ – области тешко контаминирани од токсини, каде што сиромашните и маргинализираните групи го носат најголемиот товар на изложеноста.
Извештајот, со наслов „Extraction Extinction: Why the Lifecycle of Fossil Fuels Threatens Life, Nature, and Human Rights“, детално го опишува разорниот ефект од ископувањето, преработката и транспортот на фосилните горива, укажувајќи дека истекувањата, согорувањето и градежните активности уништуваат непроценливи природни екосистеми и ги поткопуваат човековите права.
Повик за акција пред климатскиот самит
Овие наоди доаѓаат во пресрет на 30-тата конференција за климата (COP30) што се одржува во Белем, Бразил, каде светските лидери – со исклучок на САД, најголемиот историски загадувач – се соочуваат со зголемени критики поради бавниот напредок во постепеното укинување на фосилните горива.
„Индустријата за фосилни горива и нејзините државни спонзори со децении тврдеа дека човечкиот развој зависи од нив. Но, под маската на економски раст, тие служеа на алчноста и профитот, уништувајќи ја атмосферата, биосферата и океаните,“ изјави Агнес Каламар, генерален секретар на Amnesty International.
Таа ги повика лидерите на COP30 да стават луѓето, а не профитот и моќта, во центарот на преговорите, со обврска за целосно, брзо и праведно укинување на фосилните горива и премин кон одржлива енергија за сите.
Самитот се одржува во време кога Филипини, Мексико и Јамајка се опоравуваат од суперолуи поттикнати од загревање на атмосферата и океаните, а државите се под се поголем притисок да преземат решителни мерки за регулирање на компаниите од овој сектор.
Неправда кон најранливите
Истражувањето, спроведено од Better Planet Laboratory (BPL) при Универзитетот во Колорадо Боулдер, вклучувало споредба на локациите на инфраструктурата за фосилни горива со податоци за населението и екосистемите. Резултатите покажале дека една третина од постројките се преклопува со клучни екосистеми – мочуришта, шуми и речни системи богати со биолошка разновидност.
Наодите укажуваат на длабоко вкоренета еколошка неправда и расизам, бидејќи автохтоните народи, кои сочинуваат само 5% од светската популација, се непропорционално изложени – секое шесто наоѓалиште се наоѓа на нивните територии.
„Ние физички нема да го преживееме ова. Никогаш не сме биле иницијатори, но го поднесовме најголемиот товар од насилството,“ изјави Моли Викам (Tsakë ze’ Sleydo’), активистка од автохтоната заедница Wet’suwet’en во Канада, опишувајќи ја изградбата на нови цевководи на нивната земја. „Кога се браниме, нè криминализираат.“
Ширењето на фосилните горива е поврзано и со отимачина на земја, уништување на културното наследство, поделба на заедници и насилство кон оние кои мирно се спротивставуваат.
Крај на ерата на фосилните горива
„Не бараме пари, бараме само она што е наше. Сакам само да ловам риба во заливот Гванабара, тоа е мое право, а тие ни ги одземаат нашите права,“ изјави Бруно Алвес де Вега, рибар од Рио де Жанеиро.
Фосилните горива влијаат на секој дел од човечкото тело, претставувајќи особено голем ризик за децата, постарите лица и бремените жени.
„Климатската криза е и манифестација и поттикнувач на длабоко вкоренетите неправди. Ерата на фосилните горива мора да заврши – и тоа сега,“ предупреди Каламар.
Извор:Index.hr
