Текстот, објавен под наслов „Во ‘The Tale of Silyan’, the Storks Are Watching“, го истакнува филмот како лиричен, необичен и длабоко симболичен портрет на едно македонско село што тивко исчезнува.
Село што се празни, а штрковите остануваат
Како што пишува критичарката Алиса Вилкинсон, приказната ги следи Никола и неговото семејство, земјоделци чие секојдневие станува неиздржливо со климатските промени и пропаѓањето на локалниот пазар. Жителите масовно заминуваат – најчесто во Германија – а празнината што останува зад нив е тивкиот пулс на филмот.
Особено значаен слој е легендата за Силјан – млад човек кој, напуштајќи го родното место, е проколнат и претворен во штрк, осуден засекогаш да го набљудува домот од височина. Токму штрковите, нагласува рецензијата, се претвораат во метафора за набљудување, траење и сведоштво, „како нетлени духови што ја следат судбината на селото“.
Паралели со „Медена земја“, но со нова, подива поетика
Вилкинсон повлекува јасна паралела со „Медена земја“, претходниот мегапоетски документарец на Котевска и Стефанова, кој освои двојна номинација за Оскар во 2019 година.
Додека „Медена земја“ ја воспостави врската меѓу човекот, природата и миграцијата, „Приказната за Силјан“ ја воздигнува истата тема кон нешто посонувачко и посурово поетско – токму поради штрковите кои, според критичарката, изгледаат „како уште една група жители во селото“.
Интимните моменти – како сцените во кои Никола се грижи за повреден штрк – се комбинираат со широки, импресивни кадри што го прикажуваат исчезнувањето на руралните предели. Легендата за Силјан, вткаена во реалноста, му дава на филмот речиси митска конзистентност.
Американската премиера и низата награди
Американската премиера на „Приказната за Силијан“ се одржа вчера во култниот IFC Center во Њујорк – место резервирано за најзначајните документарни премиери. Филмот веќе ја започна својата успешна светска турнеја со наградата Cinema & Arts Award на Венецискиот фестивал, по што следуваа признанија на NY Doc, IDA Awards, Bergen, Cinema Eye Honors, Coronado Island Film Festival и други влијателни фестивали.
National Geographic зад филмот – двојна оскаровска надеж
Најсилниот показател за меѓународниот потенцијал на филмот е одлуката на National Geographic Documentary Films да ги откупи правата. Токму тие го номинираат филмот во трката за Оскар за „најдобар документарен филм“, додека Македонија официјално го пријави „Силјан“ како свој кандидат за „најдобар меѓународен филм“.
Со ова, Тамара Котевска повторно ја носи македонската кинематографија до можност за двојна оскаровска номинација – успех што досега го постигна единствено „Медена земја“.
„Приказната за Силјан“ продолжува да се движи по патеката на филмови што го пренесуваат светот на рурална Македонија во глобална кино-поетска димензија – овојпат преку погледот на штрковите, кои, како што пишува „Њујорк тајмс“, „секогаш гледаат“.
