Американската стартап компанија „Heliospect Genomics“ нуди помош на богатите парови да анализираат ембриони и да утврдат каков ќе биде коефициентот на интелигенција на нивното потомство, користејќи контроверзна технологија која отвора прашања за етичноста на генетското инжинерство.
Најголема грижа на идните родители обично е – дали моето дете ќе биде здраво? Денешната технологија им овозможува да добијат одговори на ова прашање на различни начини, вклучувајќи генетски анализа.
Генетскиот скрининг на ембриони не е нова работа, ниту е контроверзен, особено ако постои семејна историја на болести како што се српаста анемија или Хантингтонова болест – па затоа е потребно да се проверуваат ембрионите за да се осигури дека овие сериозни болести нема да бидат пренесени на идните потомци.
Меѓутоа, како што откри нова истрага на здружението „Hope Not Hate“, американскиот технолошки стартап можеби планира да оди еден чекор понатаму. Новинарката на „Гардијан“ имала увид во тајни видео-снимки на кои се гледа како компанијата „Heliospect Genomics“ им нуди помош на родителите да ги изберат своите идни деца врз основа на генетски предвидувања на интелигенцијата.
Тие тврдат дека можат да рангираат ембриони по карактеристики како што се IQ, висина и ризик од ментални заболувања. Гледајќи ги тие тајни состаноци, каде што им покажуваат своевидни „мениња“ на карактеристики што родителите можат да ги изберат и оптимизираат, како да избираат карактеристики на лик во видео-игра.
„Heliospect“ е американски стартап кој уште не работи јавно, но нуди на парови кои сакаат дете можност да ги проверуваат ембрионите според IQ, висина и целиот спектар на други физички и ментални здравствени состојби. Засега во Соединетите Американски Држави нема други компании кои јавно нудат нешта како скрининг на IQ. Сепак, оваа компанија ги нудела своите услуги додека била во фаза на прикриена делотворност за ограничен број на парови.
Компанијата не е клиника за плодност, туку повеќе личи на технолошка компанија. Сето ова излезе на површина благодарение на тајната истрага на групата „Hope Not Hate“. Истражувачот кој присуствувал на неколку состаноци со „Heliospect“ во 2023 година имал можност да види понуда за скрининг до 100 ембриони за период од пет години по цена од 50.000 долари.
Како точно функционира овој скрининг?
Основно е да се земе пар на клетки од ембрионот, од кои потоа се добива генетската информација.
Потоа, родителите ги испраќаат добиените генетски податоци до „Heliospect“. Тие ги користат своите предиктивни алгоритми за да анализираат илјадници гени, да ги соберат придонесите за карактеристиката која ги интересира и да дадат предвидувања за висината или IQ. Во суштина, тие имале прилично широк спектар на карактеристики кои би биле достапни за родителите.
Кога новинарката на „Гардијан“ го контактирала стартапот, рекле дека во време кога биле снимени тајните материјали имале 13 клиенти, од кои пет анализирале ембриони и ги користеле за процесот на вантелесна оплодба. Генералниот директор Мајкл Кристенсен изјавил дека „бебињата се на пат“.
Од што зависи коефициентот на интелигенција?
Делот кој е прилично познат и несомнен кога се зборува за оваа тема е дека интелигенцијата е делумно наследна. Постојат многу студии кои ги споредуваат еднојајчните близнаци со двејајчните и покажуваат дека еднојајчните близнаци се многу повеќе слични по прашања како образовни постигнувања или успех на тестови за интелигенција, што покажува дека дел од тоа доаѓа од генетиката, а дел од влијанието на средината, како воспитување и образование.
Она што е потешко е да се пронајдат конкретни гени кои ја дефинираат интелигенцијата и да се разбере нивното функционирање. Постојат различни гени кои ги наследуваме, а кои можеби не влијаат директно на нашата интелигенција. Тоа може да биде нешто како имуниот систем, кој ќе ни дозволи да не изостануваме од училиште, што пак ќе ни овозможи да постигнеме подобри резултати на тестовите.
Постоји уште еден слој на компликација, а тоа се гените поврзани, на пример, со добро родителство. Таквите ефекти се многу тешки за одвојување во генетиката, посебно кога станува збор за сложени карактеристики кои вклучуваат илјадници гени и кога научниците работат со поголеми сетови на податоци, повеќе гени изгледа имаат влијание.
Што добиваме со зголемување на коефициентот на интелигенција?
Дури и ако е можно да се постигне зголемување на IQ од 10 или 20 поени, се поставува прашање дали тоа навистина е пожелно или постои друга страна на медалјата која може да не одведе во опасен правец. Едно од клучните прашања е кога правиме нешто толку експериментално, не се знае со сигурност кои други ефекти може да бидат предизвикани.
Ако ги избираме ембрионите врз основа на интелигенција, дали случајно би избрале и нешто друго, некоја друга особина или тип на личност? Тоа е сигурно нешто што ќе ги натера многумина да размислат и да бидат претпазливи пред да се впуштат во вакви процеси без подлабоко разбирање.
Ова секако се разликува од идеологијата која беше промовирана во нацистичка Германија. Овде се работи за родителите кои самите донесуваат одлуки за тоа како можат да влијаат на генетиката на своето дете. Сепак, групите кои го истражуваат ова прашање, вклучувајќи го Центарот за генетика и општество во Калифорнија, истакнуваат дека ова е сепак чекор кон она што го нарекуваат техно-евгеника.
Тие наведуваат дека, иако се работи за волонтарна ситуација каде луѓето слободно избираат да користат оваа технологија, сепак постои проблем дека ова може да ја нормализира идејата дека постои супериорна и инфериорна генетика, односно дека некои деца се генетски супериорни или инфериорни во однос на другите. Тие предупредуваат дека воведувањето на вакви технологии може да го засили поширокото уверување дека нееднаквоста потекнува од биологијата, а не од социјалните причини.
