Моментот кога Нил Армстронг излезе на површината на Месечината во 1969 година е еден од најнезаборавните моменти во историјата. Но, што ако Месечината на која зачекори Армстронг имаше од огромни кратери и беше отруена од ефектите на нуклеарното бомбардирање?
На прво читање, насловот на истражувачкиот труд – A Study of Lunar Research Flights, Vol 1 – звучи бирократски и мирен. Тип на документ што лесно се игнорира. И веројатно тоа беше поентата. Сепак, само со поглед на корицата и работите изгледаат малку поинаку.
Нацртан во центарот е штит кој прикажува атом, нуклеарна бомба и облак од печурки – амблем на Центарот за специјално оружје на воздухопловните сили во воздухопловната база Киртланд, Ново Мексико, кој одигра клучна улога во развојот и тестирањето на нуклеарната оружје. Долу на дното е името на авторот: Л Рајфел, или Леонард Рајфел, еден од водечките американски нуклеарни физичари. Работел со Енрико Ферми, креаторот на првиот нуклеарен реактор во светот кој е познат и како „архитект на нуклеарната бомба“.
Проектот А119, како што беше познат, беше строго таен предлог за активирање на хидрогенска бомба на Месечината. Хидрогенските бомби беа многу поуништувачки од атомската бомба фрлена на Хирошима во 1945 година и најновата во дизајнот на нуклеарно оружје во тоа време. Запрашан „да го забрза“ проектот од страна на високи офицери во воздухопловните сили, Рајфел изготвил многу извештаи помеѓу мај 1958 и јануари 1959 година за изводливоста на планот.
Еден научник кој ја поддржувал оваа ужасна шема беше идниот визионер Карл Саган. Всушност, постоењето на проектот беше откриено дури во 1990-тите, бидејќи Саган го спомна на апликација на елитен универзитет.
Иако можеби ќе помогнеше да се одговори на некои елементарни научни прашања за Месечината, главната цел на проектот А119 беше да покаже сила. Бомбата би експлодирала на соодветно именуваната линија наречена Терминатор – границата помеѓу светлата и темната страна на Месечината – за да создаде силна светлина што секој, а особено секој во Кремљ, би можел да ја види со голо око. Отсуството на атмосфера значеше дека нема да има облак од печурки.
Постои само едно убедливо објаснување за предлагањето на таков ужасен план – а мотивацијата за тоа лежи некаде помеѓу несигурноста и очајот. Во 1950-тите, не изгледаше како Америка да победува во Студената војна. Политичкото и популарното мислење во Соединетите Држави сметаше дека Советскиот Сојуз е понапред во развојот на својот нуклеарен арсенал, особено во развојот и бројот на нуклеарни бомбардери и нуклеарни проектили.
Во 1952 година, САД ја експлодираа првата хидрогенска бомба. Три години подоцна Советите го шокираа Вашингтон со експлозија на нивната. Во 1957 година тие отидоа еден чекор понатаму, преземајќи го водството во вселенската трка со лансирањето на Спутник 1, првиот вештачки сателит во орбитата на Земјата.
На Американците сигурно не им беше сеедно ни тоа што Спутник беше лансиран врз советска интерконтинентална балистичка ракета – иако модифицирана – ниту пак тоа што сопствениот обид на САД да лансира „вештачка месечина“ заврши со огромна, огнена експлозија. Пеколот што ја проголта нивната ракета Vanguard беше снимен на филм и прикажан низ целиот свет.
Цело време, на американските ученици им беше прикажуван познатиот информативен филм „Duck and Cover“, во кој анимираната желка Берт помага да ги научи децата што да прават во случај на нуклеарен напад. Подоцна истата година, американските весници повикувајќи се на висок разузнавачки извор објавија дека „Советите ќе експлодираат хидрогенска бомба на месечината на годишнината од револуцијата“ (Дејли тајмс, Нова Филаделфија, Охајо), а потоа следеа извештаи дека Советите можеби веќе планираат да лансира ракета со нуклеарно оружје кон соседите на САД. Како и другите гласини за Студената војна, тешко е да се открие нивното потекло.
Чудно, овој метод на заплашување, исто така, веројатно ги мотивирал Советите да ги развијат своите планови. Со кодно име Е4, нивниот план беше копија на Американците и на крајот беше отфрлен од Советите поради слични причини – стравот дека неуспешното лансирање може да резултира со фрлање на бомбата на советско тло. Тие го опишаа потенцијалот за „многу непожелен меѓународен инцидент“.
Можеби едноставно сфатија дека слетувањето на Месечината е поголемата награда. Но, проектот А119 ќе функционираше. Во 2000 година Рајфел се отвори и раскажа се. Тој потврди дека тоа е „технички изводливо“ и дека експлозијата би била видлива на Земјата.
Губењето на чистотата на Месечината не беше никаква гриза за американските воздухопловни сили и покрај загриженоста на научниците.
„Проектот А119 беше една од неколкуте идеи што беа изнесени за возбудлив одговор на Спутник“, вели Алекс Велерштајн, историчар на науката и нуклеарната технологија, „имаше идеи и за соборување на Спутник. На крајот тие испратија сопствен сателит, за што требаше време, но тие го продолжија овој проект донекаде сериозно, барем до крајот на 1950-тите. Тоа е прилично интересен прозорец кон американскиот начин на размислување во тоа време. Овој притисок да се биде подобар беше начин за да се создаде нешто импресивно. Мислам дека, во овој случај, импресивното и застрашувачкото беа премногу блиску еден до друг“.
Експертот за меѓународни односи во вселената Бледин Бовен вели дека проектот А119 го потсеќал на сцената од Симпсонови кога Лиза го гледа постерот на Нелсон „Бомбардирај ги китовите“.
„Овие беа сериозни студии, но тие не добија сериозно финансирање или надвор од заедницата на истражувачи на вселената. Тоа беше дел од манијата за вселената во доцните 1950-ти и раните 1960-ти години, пред да се сфати какво ќе биде ‘вселенското доба’“.
Дали овие планови би можеле повторно да испливаат на површина и покрај меѓународниот консензус? „Слушнав некои гласини што излегуваат од некои места и од Пентагон за разгледување на мисиите на американските вселенски сили за лунарната средина“, вели Боуен.
Ако некои од почудните идеи не фатат корен во САД, тоа не значи дека тие не можат да најдат наклонетост подалеку – како што е Кина. „Не би бил изненаден ако постои заедница во Кина која сега сака да поттикне некои од овие идеи бидејќи мислат дека Месечината е кул и дека работат во војската“, додава Боуен.
Повеќето детали од проектот A119 сè уште се обвиени со мистерија. Многу од нив очигледно биле уништени.
Извор: BBC
