Албанскиот премиер Еди Рама верува дека ја пронашол формулата за забрзување на патот на својата земја кон Европската Унија — вештачката интелигенција.
Во обид да ги усогласи албанските закони со европското законодавство побрзо и поефикасно, владата во Тирана го воведе првиот „виртуелен министер“ во Европа, наречен Дијела — AI генериран аватар во традиционална албанска носија, чија задача е да го подобри јавниот тендерски систем и да ја елиминира корупцијата.
Премиерот Рама, кој во мај освои четврти последователен мандат, изјави дека целта е Албанија да стане земја каде што јавните набавки се 100% транспарентни и да го забрза пристапувањето во ЕУ.
„Дијела испраќа силна порака дека Албанија ја сфаќа корупцијата сериозно и пробува нови решенија кога старите не функционираат,“ изјави Андреас Шидер, европратеник и известувач за Албанија во Европскиот парламент.
Според владата, Дијела ќе работи под човечки надзор, а се базира на AI алгоритам на компанијата OpenAI, хостиран на Microsoft Azure. Со тоа се отвораат прашања околу дигиталниот суверенитет на земјата и приступот на американскиот CLOUD Act, кој овозможува надзор на податоци складирани на американски сервери.
„Дури и со највисоко ниво на технички заштити, секогаш постојат геополитички ризици кога податоците се под двојна јурисдикција,“ предупреди Клотилд Бомон од Европскиот институт за безбедносни студии.
Албанија, која веќе спроведува серија антикорупциски реформи преку агенцијата SPAK, се обидува да го поправи својот меѓународен имиџ поврзан со организиран криминал и злоупотреби во јавната администрација. Последниот извештај на Европската комисија посочува дека „корупцијата останува сериозен проблем“, особено во јавните набавки — токму секторот каде што Дијела треба да ја докаже својата ефикасност.
Европратеникот Шидер изјави за Euronews дека Албанија е на добар пат и би можела да ги затвори преговорите за членство до првата половина на 2027 година, доколку дигитализацијата и реформите продолжат со ова темпо.
Сепак, покрај ентузијазмот, експертите предупредуваат дека AI во администрацијата отвора прашања за легитимност, објективност и безбедност, а некои аналитичари стравуваат дека зголемената јавност околу „министерската“ улога на Дијела би можела да привлече сајбер-напади и манипулации.
