Албанија денеска во Брисел ја одржува Седмата меѓувладина конференција со Европската унија, на која ќе бидат отворени преговорите за последниот преостанат кластер од пристапниот процес – Кластерот 5 „Ресурси, земјоделство и кохезија“. Со тоа Албанија влегува во финална техничка фаза од преговорите, што владата во Тирана го смета за најзначајниот исчекор од почетокот на процесот.
Кластерот опфаќа теми кои се стратешки важни за економијата и институционалните реформи на државата. Во него влегуваат земјоделството и руралниот развој, безбедноста на храната заедно со ветеринарните и фитосанитарните стандарди, рибарството и аквакултурата, регионалната политика и координацијата на европските структурни инструменти, како и финансиските и буџетските одредби кои се клучни за управување со европските фондови. Овој кластер е често опишуван како „фундаментален за практичната интеграција“, бидејќи ја подготвува државата за користење на европските финансиски механизми и за стабилно управување со земјоделската и руралната политика на Унијата.
Конференцијата ја води данската министерка за европски прашања Мари Бјере, чија земја моментално претседава со Советот на Европската унија. Настанот следи веќе воспоставен европски формат, каде министрите и заменик-министрите ги отвораат или затвораат преговарачките поглавја во согласност со проценките на Европската комисија и со согласност на сите земји-членки.
Албанија ги започна официјалните пристапни преговори заедно со Македонија на 19 јули 2022 година со одржувањето на Првата меѓувладина конференција. Потоа следуваше сеопфатниот скрининг-процес, по чиј завршеток беше одржана Втората конференција на 15 октомври 2024 година, кога се отвори Кластерот 1 „Основни вредности“. На 17 декември истата година беше отворен Кластерот 6 „Меѓународни односи“, а на 14 април 2025 година започнаа преговорите за Кластерот 2 „Внатрешен пазар“. Следуваше Кластерот 3 „Конкурентност и инклузивен раст“, отворен на 22 мај 2025 година, и Кластерот 4 „Зелена агенда и одржлива поврзаност“, отворен на 16 септември годинава. Денешната конференција го заокружува целиот сет од шест кластери.
Европската унија во меѓувреме ги утврди критериумите за привремено затворање на преговарачките поглавја. Привременото затворање означува дека државата-кандидат постигнала доволно усогласеност со европското законодавство и дека може да премине во фаза на имплементација и дополнителна оценка. Иако ова не претставува конечен крај на реформите, се смета за еден од најклучните чекори во пристапниот процес.
Како што налага преговарачката методологија, меѓувладините конференции претставуваат единствен механизам за отворање и затворање на поглавјата. Тие се одржуваат на министерско ниво и имаат формален карактер, но во суштина се резултат на долг период на техничка работа, скрининг-извештаи и оценски мислења од страна на Европската комисија. Сите држави-членки мора едногласно да дадат согласност за секој чекор, што го прави процесот и политички чувствителен и институционално строг.
Албанија има амбициозна цел: затворање на сите поглавја и завршување на преговорите до крајот на 2027 година. Ако оваа временска рамка се оствари, ќе следи процес на ратификација на договорот за членство во сите национални парламенти на земјите-членки, што вообичаено трае меѓу 18 и 24 месеци. Според оваа динамика, Тирана очекува дека би можела да стане членка на Европската унија во 2030 година – година која сè почесто се спомнува и во официјалните документи на Европската комисија и Европскиот совет како можен хоризонт за нов бран проширување.
Албанија го стекна кандидатскиот статус во 2014 година, а Европската комисија уште во 2018 препорача почеток на преговорите. Европскиот совет во 2019 ја одобри одлуката, но поради политички одложувања процесот започна дури во 2022 година. Оттогаш, динамиката значително се забрза, следејќи го новото геополитичко внимание на ЕУ кон регионот на Западен Балкан.
Во поширокиот регионален контекст, отворањето на последниот кластер е важен сигнал дека Западен Балкан се враќа меѓу стратешките приоритети на Унијата. Овој европски импулс е евидентен и во процесите што ги следи Северна Македонија, за кои ТРН претходно анализираше како дел од регионалната европска перспектива.
Официјалните информации од Европската комисија за пристапниот процес, вклучувајќи ги и критериумите за затворање на поглавјата, се достапни на нивната веб-страница (ec.europa.eu), што ја прави документацијата целосно транспарентна и проверлива.
Со денешната меѓувладина конференција во Брисел, Албанија го комплетира отворањето на сите шест кластери и го насочува фокусот кон следната фаза – исполнување на критериумите за нивно привремено затворање и подготовка за финалниот чекор: членството во Европската унија.
