Научниците открија нови методи за превенција, подобрени терапии за карцином, креираа мапа на човечкото тело и дури уредија ген кај едно единствено дете. Во продолжение се издвоени деветте најимпресивни откритија.
1. Нехормонска револуција во третманот на менопауза
Повеќе од 80% жени доживуваат топли бранови и ноќно потење, но голем број од нив не можат да земаат хормонска терапија поради претходни заболувања или ризици. Во 2025 година беа одобрени два нови нехормонални лекови Lynkuet (elinzanetant) и Veozah (fezolinetant) кои ја таргетираат групата неврони во хипоталамусот што е чувствителна на хормонските флуктуации. Овие таблети претставуваат пресврт за жените кои досега немаа безбеден третман.
2. Спас за деца со алергии – без игла
Neffy, нов назален спреј со адреналин, стана првата алтернатива на инјекциските EpiPen уреди по повеќе од три децении. Одобрен е за деца над 4 години и овозможува брза апсорпција на лекот преку назалната слузница, што го прави идеален за итни реакции при алергиски шок.
3. Големи чекори во регенеративната медицина
Истражувајќи ја способноста на саламандрите да регенерираат екстремитети, научниците открија ензим и ген кои го контролираат растот и структурата на новоформираните ткива. Ваквите механизми постојат и кај луѓето, што отвора можности за идно регенерирање на изгубени делови од телото. Исто така беа развиени имплантабилни срцеви „закрпи“ од матични клетки кај мајмуни, како и првично создавање на функционално ткиво на уретер.
4. Подобри тестови за сексуално преносливи инфекции
Дијагностиката на HPV и други СПИ направи голем напредок. Новата Teal Wand им овозможува на жените да земат вагинален брис дома и да го испратат во лабораторија. Visby тестот, кој не бара рецепт, овозможува проверка за гонореја, кламидија и трихомонијаза со резултати за само 30 минути.
5. Прецизно уредување на ген за едно дете
CRISPR технологијата беше применета на невиден начин: лекари креираа персонализиран генски третман за бебе со смртоносно метаболно нарушување. Со помош на липидни нано-честички, генетските инструкции беа доставени до црниот дроб за да се произведе недостасувачкиот ензим. Состојбата на бебето драматично се подобри, што отвора можност за индивидуализирани терапии за ретки болести.
6. Едноставна и ефективна превенција од ХИВ
FDA го одобри Yeztugo (lenacapavir), инјекција што се дава двапати годишно и спречува речиси цела ХИВ-трансмисија. Светската здравствена организација го поздрави овој чекор како клучен напредок во намалување на пречките за користење на профилактичка терапија.
7. Вакцини што штитат и од други болести
Истражувањата покажуваат дека вакцините можат да понудат поширока заштита. Вакцината против херпес зостер го намалува ризикот од мозочен удар и срцев удар, а воедно ја намалува и веројатноста од деменција. Пациенти со рак на белите дробови и кожа кои примиле mRNA вакцина против COVID-19 забележале подобар одговор на имунотерапија.
8. Сопречување на ракот на панкреасот пред да се развие
Ракот на панкреас е еден од најсмртоносните бидејќи обично се открива доцна. Научниците открија дека блокирањето на протеинот FGFR2 може да спречи одредени клетки да станат канцерогени. Постои надеж дека лицата со висок ризик еден ден ќе можат да добијат превентивен третман.
9. Создавање атлас на човечкото тело
Истражувачи од Велика Британија успеаја да комплетираат повеќе од милијарда медицински скени од 100.000 луѓе во рамките на Биобанката на Обединетото Кралство. Овие податоци, кои вклучуваат МР, ултразвук и генетски анализи, создаваат безпрецедентна мапа на човечката анатомија и ги откриваат врските меѓу здравјето на различни органски системи. Од една студија, на пример, беше утврдено дека оштетувањата во срцето често корелираат со промени во мозокот што укажува дека заштитата на кардиоваскуларното здравје може да го намали ризикот од деменција.
Овие научни достигнувања ја демонстрираат моќта на современата медицина и ја отвораат вратата за нова ера на персонализирано здравје, подобрена превенција и поефективни терапии.
Извор: National Geographic
