Ракот е водечка причина за смртност кај деца и адолесценти. Веројатноста за преживување по дијагноза на детски рак зависи од земјата во која живее детето. Во земјите со висок приход, повеќе од 80% од децата со рак се излечени, но во многу земји со низок приход, помалку од 30% од децата се излечени. Во Македонија бројката на заболени деца се движи помеѓу 30 и 60 случаи.
Иако детскиот рак генерално не може да се спречи или да се идентификува преку скрининг, повеќето типови на детски рак можат да се излечат со генерички лекови и други форми на третман, вклучувајќи хирургија и радиотерапија.
Причините за пониските стапки на преживување во ЗНСП вклучуваат доцна дијагноза, неможност за добивање точна дијагноза, недостапна терапија, напуштање на третманот, смрт од токсичност (несакани ефекти) и рецидив. Подобрувањето на пристапот до нега на детски рак, вклучително до есенцијални лекови и технологии, е многу економски ефективно, изводливо и може да ја подобри преживувањето во сите приходи.
Ракот се јавува кај луѓе од сите возрасти и може да влијае на било кој дел од телото. Почнува со генетска промена во поединечни клетки, кои потоа можат да растат во маса (или тумор), да навлезат во други делови од телото и да предизвикаат штета и смрт ако не се лекуваат. За разлика од ракот кај возрасните, повеќето детски карциноми немаат позната причина. Многу студии се обиделе да ги идентификуваат причините за детски рак, но многу мал број на канцери кај деца се предизвикани од фактори на животната средина или начин на живот. Напорите за превенција на рак кај деца треба да се фокусираат на однесувања кои ќе го спречат детето да развие спречлив рак како возрасен.
Некои хронични инфекции, како ХИВ, вирусот на Епштајн-Бар и маларија, се фактори на ризик за детски рак. Тие се особено релевантни во земјите со низок приход и земјите во развој. Други инфекции можат да го зголемат ризикот на детето од развој на рак како возрасен, па затоа се важни вакцините против хепатитис Б за да се спречи рак на црн дроб и против хуман папилома вирус за да се спречи рак на грлото на матката, како и тоа да се следат други методи како рано откривање и третман на хронични инфекции кои можат да доведат до рак.
Сегашните податоци сугерираат дека приближно 10% од сите деца со рак имаат предиспозиција поради генетски фактори. Потребни се дополнителни истражувања за да се идентификуваат факторите кои влијаат на развојот на рак кај деца.
Бидејќи генерално не е можно да се спречи рак кај деца, најефикасната стратегија за намалување на товарот од рак кај деца и подобрување на резултатите е да се фокусираме на брза, точна дијагноза, следена од ефикасен, доказен третман со прилагодена поддршка.
Рана дијагноза
Кога ќе се открие рано, ракот има поголема веројатност да одговори на ефикасен третман и да резултира со поголема веројатност за преживување, помалку страдање и често помалку скап и помалку интензивен третман. Точната дијагноза е клучна за лекување на деца со рак бидејќи секој рак бара специфичен третмански режим што може да вклучува хирургија, радиотерапија и хемотерапија.
Раната дијагноза се состои од 3 компоненти: свесност за симптомите од страна на семејствата и основните здравствени работници; точна и навремена клиничка евалуација, дијагноза и стадирање (одредување на степенот до кој се проширил ракот) и пристап до брз третман.
Раната дијагноза е релевантна во сите услови и го подобрува преживувањето за многу карциноми. Програмите за промоција на рана и точна дијагноза успешно се имплементирани во земјите на сите нивоа на приходи, често преку колаборативни напори на владите, цивилното општество и невладините организации, со витални улоги на групите на родители. Детскиот рак е поврзан со низа предупредувачки симптоми, како што се треска, силни и упорни главоболки, болка во коските и губење на тежина, кои можат да се откријат од страна на семејствата и обучените здравствени работници.
Третман
Точната дијагноза е клучна за да се пропише соодветен третман за типот и обемот на болеста. Стандардните третмани вклучуваат хемотерапија, хирургија и/или радиотерапија. Децата исто така имаат потреба од посебно внимание на нивниот физички и когнитивен раст и нутритивниот статус, што бара посветен, мултидисциплинарен тим. Пристапот до ефикасна дијагноза, есенцијални лекови, патологија, крвни производи, радиотерапија, технологија и психосоцијална и поддржувачка нега е варијабилен и нееднакво распределен низ светот.
Меѓутоа, лекувањето е можно за повеќе од 80% од децата со рак кога услугите за детски рак се достапни. Фармаколошкиот третман, на пример, вклучува евтини генерички лекови што се вклучени на Листата на есенцијални лекови на СЗО за деца. Децата кои го завршуваат третманот бараат продолжена нега за да се следи повторувањето на ракот и за да се управува со било какви можни долгорочни ефекти од третманот.
Палијативната нега ги ублажува симптомите предизвикани од ракот и го подобрува квалитетот на животот на пациентите и нивните семејства. Не сите деца со рак можат да се излечат, но олеснување на страдањето е возможно за секого. Педијатриската палијативна нега се смета за основен дел од сеопфатната нега, почнувајќи кога болеста е дијагностицирана и продолжува низ целиот третман и нега, без оглед на тоа дали детето прима третман со намери на излекување.
Палијативните програми може да се доставуваат преку заедничка и домашна нега, обезбедувајќи олеснување од болка и психосоцијална поддршка на пациентите и нивните семејства. Адекватен пристап до орален морфин и други лекови против болка треба да биде обезбеден за третман на умерена до тешка болка при рак, што ги погодува повеќе од 80% од пациентите со рак во терминалната фаза.
Реакција на СЗО
Во 2018 година, СЗО лансираше, со поддршка на болницата St. Jude Children’s Research Hospital, Глобалната иницијатива за детски рак (Global Initiative), за да обезбеди водство и техничка помош на владите за да ги поддржи во изградбата и одржувањето на високо квалитетни програми за детски рак. Целта е да се постигне најмалку 60% преживување за сите деца со рак до 2030 година. Ова претставува приближно двојно зголемување на тековната стапка на лекување и ќе спаси дополнителни 1 милион животи во следната деценија.
