Скопје, 03 октомври 2025 (Деск) – Точно пред триесет години – на 3 октомври 1995 година – во сцентарот на Скопје беше извршен обид за атентат врз првиот претседател на независна Македонија, Киро Глигоров. И по три децении, случајот останува отворен, а ниту една личност официјално не е доведена пред лицето на правдата.
Како се случи нападот
Во утринските часови, околу 09:50 часот, службеното возило на Глигоров поминувало по улица „Македонија“ пред хотелот „Бристол“. Во близина биле скриени 20 килограми експлозив вметнати во автомобил (“Цитроен Ами 8”). Нападот бил активиран со далечински управувач точно во моментот кога возилото се движело кон зградата на Собранието.
Во нападот загина неговиот возач Александар Спировски, а повреден беше телохранителот Илчо Теовски. Ниеден од нив не преживеа. Исто така, од повредите почина случаен минувач, Христо Христоманов, кој се нашол на местото на експлозијата. Повредени беа и двајца случајни минувачи: Климе Коробар и Јован Атанасовски.
Киро Глигоров преживеа, но со тешки повреди на главата и лицето. По нападот следуваше долготрајно лекување и рехабилитација.
Истражна постапка и непознати сторители
Од самиот почеток, истрагата за атентатот се соочи со бројни предизвици. Претресени биле 30.850 возила, прегледани повеќе од 15.000 објекти, а 188.000 лица биле легитимирани, од кои 19.000 биле претресени.
Во текот на истрагата учествувале и странски безбедносни служби од САД, Германија и Велика Британија.
Тогашниот министер за внатрешни работи, Љубомир Фрчкоски, јавно тврдел дека зад атентатот стои „мултинационална финансиска групација“, со седиште во соседна земја.
Медиумите и јавноста споменувале неколку потенцијални осомничени — како бугарската „Мултигруп“ и југословенските служби — но до денес нема официјални докази за кои било од тие обвинувања.
Во книгата што подоцна ја објави, „Атентат – ден потоа“, Глигоров понуди личен приказ за случувањата, но не ги именува сторителите.
Последици и политички одѕив
Атентатот на Глигоров имаше силен шок‑ефект во јавноста и претставува еден од најзначајните нерасветлени политички злосторства во современата македонска историја. И покрај ветувањата, за 30 години не е постигнат значителен напредок во случајот.
Глигоров остана активен во политиката по нападот, иако беше трајно изменет — загуби вид на едно око и остана со трауми на лицето.
Почина на 1 јануари 2012 година, на возраст од 94 години, оставувајќи трајно влијание врз државата.
Триесет години по трагичниот настан, паметта за атентатот врз Киро Глигоров служи како потсетник на потребата за транспарентно судство, доближување до вистината и заштита на институциите. И покрај неизвесноста, името на Глигоров останува симбол на државноста и стремежот кон независноста.
