2025 година јасно го означи враќањето на реалистичката теорија на меѓународни односи во практичната политика. По децении во кои либералниот интернационализам, меѓународните институции и вредносниот дискурс доминираа во официјалната реторика, светот повторно почна да функционира според класичните реалистички постулати: моќ, интерес, безбедност и опстанок. Наместо големи визии и нормативни решенија, државите во 2025 година дејствуваа прагматично, често цинично, водејќи се од сопствените стратешки калкулации.
Реализмот не се врати како теорија во учебниците, туку како реалност на терен. Конфликтите не се решаваа – тие се управуваа. Сојузништвата не беа вредносни, туку условени. Меѓународното право не исчезна, но стана секундарно во однос на геополитичката корист. 2025 не беше година на нов светски поредок, туку година во која стариот конечно се распадна без да биде заменет со нов.
Војната во Украина и стратешката исцрпеност
Војната меѓу Украина и Русија во 2025 година влезе во фаза на стратешка исцрпеност. Нема драматични пробиви, нема конечни победи, но има континуирано насилство со висока цена. Фронтот е релативно стабилен, но секојдневните напади, особено преку дронови и удари врз инфраструктурата, ја одржуваат војната во постојан интензитет.
Оваа состојба совршено се вклопува во реалистичката логика: кога ниту една страна нема капацитет за брза победа, конфликтот се претвора во војна на исцрпување, каде што целта не е триумф, туку преживување и изнудување на подобра преговарачка позиција.
Дипломатските напори се потешко функционираат како вистински мировен процес, при што САД се поставува како медијатор без дефинирана сила и реалистичен план. НАТО и ЕУ останаа присутни, но со зголемен политички и економски замор кај своите членки, што дополнително ја нагласи границата меѓу солидарноста и националниот интерес.
Блискиот Исток: Газа како нормализирана состојба
Во 2025 година, конфликтот меѓу Израел и Газа престана да биде вест и стана состојба. Хуманитарната катастрофа продолжи, но меѓународниот одговор беше ограничен, фрагментиран и политички условен. Реалистичката матрица беше очигледна: геополитичките сојузи и регионалната рамнотежа на моќ имаа предност пред заштитата на цивилите и меѓународното право.
Газа во 2025 не беше само локален конфликт, туку глобален симбол на немоќта на меѓународниот систем. Наместо решенија, имаше управување со последиците, што дополнително ја продлабочи радикализацијата и недовербата во глобалните институции.
Кина, Тајван и геополитиката без истрел
Односот меѓу Кина и Тајван во 2025 беше пример за реализмот во неговата најчиста форма. Нема директна војна, но има постојана демонстрација на моќ, воени вежби, економски притисоци и психолошка војна. Конфликтот постои како потенцијал, како закана што ја обликува секоја одлука на актерите во регионот.
Ова е геополитика на 21 век: контролирана ескалација без формален конфликт, каде што целта не е напад, туку одвраќање.
Враќањето на Трамп и Америка што се затвора
2025 беше и година на враќањето на Доналд Трамп и реафирмацијата на политиката „America First“. Американската надворешна политика повторно се насочи кон внатрешните приоритети, економскиот протекционизам и условената поддршка кон сојузниците. За Европа и светот, ова значеше јасна порака: американската поддршка повеќе не е автоматска, туку предмет на интерес и преговори.
Овој пресврт дополнително го зајакна реалистичкиот светски поредок, во кој секоја држава мора самостојно да го калкулира својот безбедносен и политички ризик.
Европската Унија и фрагментираниот центар
Европска Унија во 2025 формално остана единствена, но суштински фрагментирана. Внатрешните политички поделби, растот на евроскептицизмот и фокусот на безбедносните и економските кризи ја намалија нејзината стратешка моќ. Проширувањето остана на агендата, но без реална динамика, што дополнително ја потврди логиката на реализмот: во време на криза, големите актери гледаат навнатре.
Повеќе мали конфликти и глобална нестабилност
2025 година беше обележана и со пораст на помали, но постојани конфликти – од Африка, преку Кавказ, до Латинска Америка. Според анализите на Council on Foreign Relations, овие конфликти немаат капацитет да го променат светскиот поредок, но имаат доволна моќ да го дестабилизираат. Тие создаваат миграции, економски шокови и безбедносни ризици кои се прелеваат надвор од регионалните граници.
Македонија меѓу единствениот пат и глобалната периферија
За Македонија, 2025 беше година на стратегиска (не)трпеливост, но и на растечка фрустрација. Европскиот пат декларативно останува единствен, но практично непомрднат.
Истовремено, регионот повторно покажа знаци на нестабилност. Балканот не влезе во отворен конфликт, но националистичката реторика, нерешените прашања и влијанието на надворешни актери постојано тлееја под површината. Во ваков контекст, европската перспектива и поддршка не е само политичка цел, туку безбедносна потреба.
Економијата како продолжение на геополитиката
Економската нестабилност во 2025 беше директна последица на геополитичката. Инфлацијата, енергетската несигурност и нарушените синџири на снабдување ја потврдија реалистичката теза дека економијата и безбедноста се неразделни. Државите повторно ја користеа економијата како инструмент на моќ, а не како простор за соработка.
Свет што управува со кризи, наместо да ги решава
2025 не донесе големи пресврти, но ја потврди старо-новата реалност: свет во кој конфликтите не завршуваат, туку се администрираат. Ова не беше година на надеж, туку година на реалност – тешка, комплексна и без брзи излези.
Во таков свет, Европа е принудена да избира меѓу внатрешна консолидација и надворешна одговорност, Америка се враќа кон себе, а малите држави како Македонија мораат внимателно да балансираат меѓу трпеливост и принципи.
2025 година не донесе решенија, туку потврди една сурова вистина: светот влезе во ера на перманентна криза, каде што конфликтите се управуваат, а не се решаваат. Реалистичката логика повторно доминира, институциите се секундарни, а стабилноста е привремена.
Ова не е крај на меѓународниот поредок, туку негово преобликување во поостра, понеизвесна и помалку романтизирана форма, која јасно се спротивставува на либералистичките претпоставки за геополитиката што со децении ја обликуваа глобалната политика.
