Иран е подготвен да влезе во разговори со САД за својата нуклеарна програма, но само ако Вашингтон преземе суштински чекори за враќање на довербата, изјави заменик-министерот за надворешни работи Казем Гaриабади во четвртокот.
Денес Иран ќе се сретне во Истанбул со Британија, Франција и Германија – познати како Е3 земји – и заменик-комесарот за надворешна политика на Европската унија.
Ова ќе бидат првите разговори по 12-дневниот конфликт меѓу Иран и Израел во јуни, во кој беа вклучени и американски бомбардери B-52 кои напаѓаа нуклеарни објекти во Иран.
Иран бара да се почитуваат неколку клучни принципи:
- враќање на довербата на Иран – бидејќи Иран „воопшто нема доверба во САД“
- избегнување користење на преговорите како платформа за скриени цели, како што е воена интервенција – иако Иран е „целосно подготвен за секој сценарио“
- почитување на правата на Иран според Договорот за неширење на нуклеарно оружје, вклучувајќи збогатување на ураниум според легитимните потреби
- укинување на санкциите
Во петок, разговорите ќе бидат одржани на ниво на заменик-министри. Иран ќе биде претставуван од заменик-министерот Маџид Тахт-е Раванчи. Слична средба се одржа и во мај во Истанбул.
Ситуацијата е напната. Европските лидери се заканија дека ќе го активираат механизмот за автоматско повторно воведување на санкции од нуклеарниот договор од 2015 година, кои беа укинати во замена за ограничувања и надзор врз нуклеарната програма на Иран.
Британија, Франција и Германија беа потписнички на тој договор кој пропадна во 2018 година кога претседателот Доналд Трамп ги повлече САД, тврдејќи дека договорот не бил доволно строг.
Иранските власти предупредија дека повторното воведување санкции ќе има последици. Гharibабади претходно неделава изјави дека тоа може да го натера Техеран да се повлече од клучни договори за неширење на нуклеарно оружје.
Во писмо до генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, иранскиот министер за надворешни работи Абас Арагчи ги обвини Е3 за лицемерие, велејќи дека не ги испочитувале своите обврски од договорот од 2015, додека истовремено ја поддржале неодамнешната израелска офанзива врз Иран.
Во конфликтот, американските B-52 бомбардери удрија по ирански нуклеарни постројки во поддршка на воздушната кампања на Израел.
Иран одговори со ракетни напади, вклучувајќи напад врз американска база во Катар, за кој претседателот Масуд Пезешкијан изјави дека не бил насочен кон катарската држава.
Во интервју за Ал Џезира кое беше емитувано во среда, Пезешкијан изјави дека Иран е подготвен за нова војна и го обвини Израел за обид за атентат врз него за време на состанокот на иранскиот совет за национална безбедност на 15 јуни во Техеран.
Пезешкијан повтори дека нуклеарната програма на Иран ќе продолжи во рамки на меѓународното право, и нагласи дека земјата нема намера да произведува нуклеарно оружје.
„Нашите нуклеарни способности се во умовите на нашите научници,“ рече тој, нагласувајќи дека идните преговори мора да се водат со меѓусебна почит, а не со закани.
Според иранската новинска агенција „Мизан“, најмалку 13 ирански нуклеарни научници биле убиени за време на конфликтот со Израел.
Портпаролот на Организацијата за атомска енергија на Иран изјави во четвртокот дека нуклеарната индустрија на земјата ќе се опорави од нападите на Израел и САД.
„Нашата нуклеарна индустрија има длабоки корени. Она што има корени, не може да биде уништено со напад или притисок – повторно ќе порасне и ќе напредува,“ изјави Бехруз Камалванди за државната телевизија.
Меѓународната агенција за атомска енергија (IAEA) во мај соопшти дека иранските резерви на ураниум збогатен до 60% надминале 400 килограми.
Оваа количина, која е под прагот за оружје, останува клучна загриженост за Западот.
И покрај зголемените резерви, Иран изјави дека останува отворен за дипломатија, иако неодамна ја суспендираше соработката со IAEA поради закон потпишан од Пезешкијан.
