Светскиот ден на храната оваа година се одбележува под слоганот „Право на храна, за подобар живот и подобра иднина: никој да не гладува“.
Овогодинешната глобална кампања е посветена на правото на храна на сите луѓе на планетата, за секој да има поздрав живот, подобра и поперспективна иднина.
Правото на храна, живот и слобода, работа и образование се неприкосновени права на секој човек на планетата, дефинирани во Универзалната декларација за човекови права.
Земјоделците ширум светот произведуваат доволно, дури и повеќе храна отколку што е потребно за да се нахрани целото население, а сепак – проблемот со гладот во светот опстојува без надеж дека наскоро ќе биде искорен. Оваа тема добива на важност ако погледнеме неколку поразителни податоци.
И покрај задоволителните вкупни приноси на глобално ниво, над 2,8 милијарди луѓе во светот не можат да си дозволат здрава храна. За ова во голема мера се одговорни продолжените кризи, предизвикани од комбинација на конфликти, екстремни временски услови и економски шокови во одредени делови од светот, земји или категории на население, што значи дека околу 733 милиони луѓе се соочуваат со проблемот на глад и неухранетост.
Сите овие продолжени кризни состојби, пред се климатските промени, ги погодуваат најсиромашните, населението во недостапните рурални средини и директно влијаат на приносот на нивните посеви, што ги продлабочува нееднаквостите и го прави проблемот со гладта уште поголем и подалеку од решение.
Трансформирањето на земјоделските и прехранбените системи е главна глобална задача, чија цел е подобро да обезбеди здрава и безбедна храна за најголемиот дел од светското население.
Малите земјоделски производители обезбедуваат дури третина од храната на планетата. Соодветниот систем за поддршка и мудрите потези во сферата на земјоделството создаваат голем потенцијал за глобален пресврт. Ова важи дури и за едно од најголемите егзистенцијални прашања – ублажување на климатските промени.
На пример, системските промени во земјоделското производство на долг рок може да имаат влијание врз намалувањето на глобалното затоплување од сегашните два степени на 1,5 степени, а тоа последователно битно би влијаело врз зачувувањето на изворите на вода, што е неопходен ресурс за сите живи суштества на планетата.
Нездравата исхрана е универзална причина за сите форми на нарушувања во исхраната, како неухранетост, така и недостаток на микронутриенти, како и дебелината, која е јавно здравствен проблем кој достигна пандемски размери, што во последните децении ја „избриша“ разликата помеѓу различни делови од светот и општествените слоеви.
Факт е дека 22,3 отсто од децата до пет години се прениски за нивната возраст, а 6,8 отсто од нив се преслаби за нивната висина, додека, од друга страна, во 2022 година, дури 2,5 милијарди возрасни лица биле во групата на прекумерно исхранети, 890 милиони луѓе на возраст над 18 години биле дебели, а дури 37 милиони деца на возраст под пет години биле во оваа категорија.
Темата за безбедноста на храната е уште еден неизбежен и многу важен сегмент од приказната за здравата исхрана, особено ако ја илустрираме со фактот дека повеќе од 600 милиони луѓе се разболуваат, а 420 илјади умираат секоја година поради консумирање на храна загадена со различни микроорганизми.
Сите споменати теми се среќаваат во годинешниот слоган што го придружува одбележувањето на Светскиот ден на храната. Во оригиналната англиска верзија на слоганот се појавува зборот foods, чија по малку необична граматичка форма се појавува во множина токму за да се разликува од едноставното основно значење на овој збор – храна. Имено, храната значи разновидност, исхрана, достапност и безбедност на храната. Каде и да е – во нашите ниви, во рибарски мрежи, на пазар, во продавница, ресторан или на семејната трпеза.
Светскиот ден на храната се смета за еден од најважните датуми во календарот за јавно здравје. Се слави повеќе од три децении, од 1981 година, во над 150 земји во светот. Датумот на неговото одбележување, 16 октомври, симболично е означен како денот кога во далечната 1945 година е основана Светската организација за храна и земјоделство (ФАО).
