Ристиќева Палата, архитектонскиот скапоцен камен сместен во срцето на Скопје, го носи белегот на времето, стои високо и гордо речиси еден век. Подигната во 1926 година, оваа историска градба е на работ на значајна пресвртница – нејзината стогодишнина, доказ за издржливост и издржливост.
За само три години, оваа Палата ќе одбележи еден век од своето основање. Нејзините ѕидови, натопени во историјата, ја носат тежината на приказните на генерациите, шепотењата од минатото и ехото на еволуцијата на градот.
Како што се приближува стогодишнината од изградбата, Ристиќева Палата стои како доказ за трајната архитектонска елеганција и културно значење. Нејзината фасада, која го издржала времето, ја зачувува својата грандиозност, служи како живо платно, хронично бележејќи го минувањето на децении и децении.
Оваа палата е започната да се гради во првата половина на 1925 година. Веќе во 1926 година таа е завршена според проектот на архитектот Драгутин Маслаќ, а фигурите на Ескулап и Хигија заедно со иницијалите В.Р. на сопственикот Владислав Ристиќ, фармацевт, ги изработил декоратерот Данило Стојковиќ. Од нејзината изградба па до денес, скопјани ја сакаат оваа палата, која стана неразделен дел од историјата на Скопје, но и од нивната интимна историја, дел од нивните животи.
Г-дин Владо Ристиќ, човек кој бил познат не само по богатство и мудрост, туку и познат по своите строги стандарди, бил перфекционист во секој потфат што го преземал. Според новинарите и историчарите, добиени од извештаи од прва рака за време на изградбата на палатата, г-дин Ристиќ бил постојано присутен на локацијата. Тој бил набљудувач, силно заинтересиран за секој аспект, прецизно ги надгледувал дури и најситните детали. Неговото инсистирање за набавка на градежни материјали со најдобар квалитет ја нагласило неговата посветеност на извонредност. Ништо не било оставено на случајот под неговото будно око. Ѕидовите, прецизно изработени, биле зајакнати со робусна железна арматура, доказ за неговата посветеност да обезбеди траен квалитет и структурен интегритет.
Кога скопјани го запрашале: „Господине Ристиќ, зошто градите вакво чудо, толкава палата среде Скопје?“, тој мирно и духовито одговорил: „Градам споменик за себе“.
Навистина, Владо Ристиќ создал повеќе од само лично наследство; направи споменик за безброј генерации скопјани, врежајќи неизбришлив отпечаток на градот. Неговиот траен придонес остана отпорен и на пустошот од поплавата во 1962 година и на сеизмичките потреси од земјотресот од 1963 година.
Во основата на палатата биле сместени раздвижените работни комори и аптеката на Ристиќ, подоцна претворена во книжарница „Култура“. На првиот кат се наоѓала резиденцијата на семејството Ристиќ – простор кој одекнувал од животот, во кој биле сместени Владо, неговата сопруга Наталија, нивната ќерка Десанка и синовите Јован и Милан.
Становите имале сопствени санитарни јазли и бањи на сите катови, фрижидер со мраз и домашни телефони, луксузи незамисливи за тоа време.
Горните катови биле резервирани за Поштенската штедилница, значаен центар на деловните потфати на Ристиќ. Секое ниво на големата градба симболизираше различни аспекти од животот на Ристиќ – претприемништвото, литературата и семејните врски – испреплетени за да создадат повеќеслојна наследство длабоко вкоренети во срцето на историјата на Скопје.
Куриозитет и помалку познат факт – лабораторија за опиум
Ристиќева Палата била всушност една од најголемите лабаратории во која се преработувал, рафинирал квалитетниот македонски опиум со кој се снабдувал голем дел од Европа.
За современиот и модерниот лик на градот во тоа време виновен е градоначалникот Јосиф Михајловиќ, кој доаѓа на чело на Скопје во 1929 година и тој имал навистина убава визија за градот. Во дваесеттите и во триесеттите години, се градат објектите на Народниот театар, Офицерскиот дом, Народната банка, Стопанската комора (Метропол), зградата на денешниот парламент, палатата „Шкаперда“, Железничката станица, поштата. Исчезнуваат малите трошни куќарки со кои бил опкружен центарот
Првиот лифт во Скопје
Ристиќевата палата во 1929 год. направила уште една сензација во Скопје. Бил донесен првиот лифт во градот. Тој е еден од првите во Македонија, и еден од ретките на Балканот воопшто. Лифтот бил од германско потекло и од марката „Стиглер“.
Тој е изработен од борово дрво, облагороден со фурнир и лајсни од ореово дрво и со носивост до 320 килограми, за четири лица.
Во зградата овој лифт е во функција до февруари 2011 година, кога со одлука на станарите по повод Меѓународниот ден на музеите – 18 Мај, е подарен на Музејот на Град Скопје.
Инаку, во 1928 година, фигурите Асклепион и Хигија од Ристиќева палата се ставени на првата скопска поштенска картичка – разгледница.
Во 1941 год. семејството Ристиќ се преселило во Белград, каде што Владо Ристиќ починал во 1950 година. Подоцна, членовите на семејството ќе се раселат низ светот, а денес, просториите главно се користат за работни канцеларии на разни организации, фирми и здруженија. На крајот од деведесеттите години палатата беше реновирана, со обновена фасада, со заштитни слоеви и нови ролетни, за да се врати автентичниот изглед од 1926 година.
Легендата за Ристиќева палата продолжува да одекнува низ времето. Дури и во нашите современи средби на прашањето: „Каде да се чекаме?“ – со позната референтна точка „Ристичева“. Неговото наследство се протега до последиците од земјотресот кога скопската сообраќајница, корзото, гравитираше кон околината на Ристиќевата палата.
Раздвижената област што ја опфаќало продавницата „Задруга“, во непосредна близина на денешниот „Тренд“, заедно со саканите слаткарници „Шехерезада“ и „Ванила“, го формираа живописното јадро на корзото. Живиот тротоар пред хотелот „Македонија“, некогаш дрвена барака, пулсираше од енергијата на младешкото другарство.
Како што времето оди напред, Ристиќева Палата останува сидро на минатото, потсетување на богатото наследство и неизбришливиот белег што го оставија личности како Ристиќ. Таа стои како почит на издржливоста на градот кој продолжува да се развива, прифаќајќи ја неговата историја додека го отвора патот за иднината.
