Децениското деструктивно користење на земјиштето и лошото управување со водата се судрија со климатската криза предизвикана од човекот за да предизвикаат „невиден стрес“ на глобалниот циклус на водата, се вели во извештајот објавен во средата од Глобалната комисија за економија на водата, група на меѓународни лидери и експерти.
Циклусот на водата се однесува на сложениот систем со кој водата се движи околу Земјата. Водата испарува од земјата – вклучително и од езерата, реките и растенијата – и се издигнува во атмосферата, формирајќи големи реки од водена пареа способни да патуваат долги растојанија, пред да се оладат, кондензираат и на крајот да паднат на земјата како дожд или снег.
Нарушувањата на циклусот на водата веќе предизвикуваат страдање. Речиси 3 милијарди луѓе се соочуваат со недостиг на вода. Посевите се намалуваат, а градовите тонат додека подземните води се сушат под нив.
Последиците ќе бидат уште покатастрофални без итна акција. Водената криза се заканува на повеќе од 50% од глобалното производство на храна и ризикува да „да одрони“ просечно 8% од БДП на земјите до 2050 година, со многу поголеми загуби до 15% проектирани во земјите со низок приход, се вели во извештајот.
„За прв пат во историјата на човештвото, го исфрламе глобалниот циклус на вода од рамнотежа“, рече Јохан Рокстром, копретседател на Глобалната комисија за економија на водата и автор на извештајот. „Не можеме повеќе да се потпираме на врнежите, изворот на целата слатка вода “.
Извештајот прави разлика помеѓу „сината вода“, течната вода во езерата, реките и водоносните слоеви и „зелената вода“, влагата складирана во почвите и растенијата.
Иако снабдувањето со зелена вода долго време се занемарува, тоа е исто толку важно за циклусот на водата, се вели во извештајот, бидејќи се враќа во атмосферата кога растенијата испуштаат водена пареа, генерирајќи околу половина од сите врнежи на копно.
Нарушувањата на циклусот на водата се „длабоко испреплетени“ со климатските промени, се вели во извештајот.
Стабилното снабдување со зелена вода е од витално значење за поддршка на вегетацијата која може да складира јаглерод што ја загрева планетата. Но, штетата што ја нанесуваат луѓето, вклучително и уништување на мочуриштата и сечењето на шумите, ги исцрпува овие јаглеродни тонови и го забрзува глобалното затоплување. За возврат, топлината поттикната од климатските промени ги суши пејзажите, ја намалува влагата и го зголемува ризикот од пожари.
Кризата е поитна поради огромната потреба од вода. Извештајот пресметува дека, во просек, на луѓето им требаат минимум околу 4.000 литри дневно за да водат „достоинствен живот“, далеку над 50 до 100 литри што Обединетите нации велат дека се потребни за основни потреби, и повеќе отколку што повеќето региони ќе можат да обезбедат од локални извори.
Ричард Алан, професор по климатски науки на Универзитетот Рединг, Англија, рече дека извештајот опишува мрачна слика за нарушување на глобалниот воден циклус предизвикан од човекот. „Најскапоцениот природен ресурс што на крајот ја одржува нашата егзистенција“.
Човечките активности, според него, го менуваат ткивото на нашата земја и воздухот кој ја загрева климата, ги интензивира и влажните и сувите крајности.
Кризата може да се реши само преку подобро управување со природните ресурси и масовни намалувања на загадувањето од загревањето на планетата, изјави тој за Си-Ен-Ен.
Авторите на извештајот велат дека светските влади мора да го препознаат циклусот на водата како „заедничко добро“ и да го решат колективно. Земјите се зависни една од друга, не само преку езерата и реките што ги опфаќаат границите, туку и поради водата во атмосферата, која може да помине огромни растојанија – што значи дека одлуките донесени во една земја може да ги нарушат врнежите во друга.
„Глобалната криза со вода е трагедија, но е и можност да се трансформира економијата на водата“, рече Нгози Оконџо-Ивеала, генерална директорка на Светската трговска организација и копретседател на комисијата што го објави извештајот. Правилно вреднување на водата е од суштинско значење, додаде таа, за да се препознае нејзиниот недостаток и многуте придобивки што ги дава.
Извор: Си-Ен-Ен
