Доналд Трамп, 47. претседател на САД, се најде на врвот на листите за најпрестижното мировно признание во светот – Нобеловата награда за мир за 2025 година. Според обложувачките пазари, Трамп има коефициент од 11/10 и е апсолутен фаворит да ја освои наградата, со проценета веројатност за победа од околу 47,6 %, пред сите останати кандидати.
Иако неговата политичка кариера е исполнета со поделби и контроверзии, аргументите за неговата кандидатура се далеку посериозни од очекуваното. Најчесто споменуван потег е иницијативата за потпишување на „Аврамските договори“ во 2020 година – историски мировни договори меѓу Израел и неколку арапски држави (Обединетите Арапски Емирати, Бахреин, Судан), кои ги отворија вратите за нова ера на дипломатски односи на Блискиот Исток.
Во 2024 и 2025 година, дополнителен аргумент за неговата кандидатура стана и активната улога во посредувањето околу израелско-палестинскиот конфликт и состојбата во Газа. Според дипломатски извори, американскиот тим одиграл значајна улога во воспоставување привремени примирја, отворање хуманитарни коридори и посредување во преговори, што довело до спасување на илјадници цивили. Овие активности се сметаат за клучни аргументи во полза на неговата кандидатура.
Дополнително, Камбоџа официјално го номинираше американскиот претседател за признанието, истакнувајќи ги неговите дипломатски напори за прекин на огнот во неколку регионални конфликти. Според аналитичарите, ова покажува дека неговото влијание се чувствува и во држави кои немаат директни политички или економски врски со САД.
Историјата, исто така, оди во негова корист: четворица американски претседатели досега ја добиле Нобеловата награда за мир – Теодор Рузвелт, Вудро Вилсон, Џими Картер и Барак Обама. Доколку Трамп ја освои, ќе стане петтиот лидер на САД што го добил ова признание.
Суданските „Emergency Response Rooms“ – херојството на обичните луѓе
На второ место на обложувачките листи се наоѓа „Sudan’s Emergency Response Rooms“ – мрежа на локални хуманитарни организации кои се истакнаа во време на разорниот судански конфликт. Тие обезбедуваат храна, медицинска помош, евакуации и информации во зони каде државата не постои, а меѓународните институции имаат ограничено влијание.
Со коефициент од 2,3, нивната победа би била силна порака дека Нобеловиот комитет го препознава значењето на „граѓанската дипломатија“ и активизмот одоздола – обични луѓе кои се борат за мир без поддршка од големи сили.
Јулија Навалнаја – симболот на отпорот
Третиот најсериозен кандидат, со коефициент 4,0, е Јулија Навалнаја, вдовицата на рускиот опозициски лидер Алексеј Навални. По неговата смрт во затвор во февруари 2024 година, таа стана симбол на борбата против авторитаризмот и потиснувањето на човековите права. Наградата за неа би имала длабоко симболично значење – како порака до режимите што ги кршат основните слободи и до граѓаните кои не се откажуваат од демократските вредности.
Други можни добитници
Меѓу потенцијалните добитници се споменуваат и:
- Антонио Гутереш, генерален секретар на ОН (коефициент 10)
- Лекари без граници (MSF) – една од најпознатите хуманитарни организации во светот (коефициент 12)
- НАТО, за колективната одбрана и поддршката на Украина (коефициент 13)
Иако нивните шанси се помали, сите тие имаат значајни заслуги на полето на глобалниот мир и безбедност.
Помеѓу реалполитика и идеализам
Годинашната Нобелова награда за мир ќе биде повеќе од симболична. Таа ќе ја покаже насоката во која светот го гледа мирот: како резултат на големи дипломатски договори и политички влијанија (во случајот на Трамп), како производ на херојски граѓански напори (во случајот на Судан), или како победа на отпорот против диктатурата (во случајот на Навалнаја).
Одлуката што ќе ја донесе Нобеловиот комитет нема да биде само признание – таа ќе биде порака до целата меѓународна заедница за тоа кој вид на мир е најпотребен на светот во 2025 година.
