Фридрих Мерц во моментов „чека зад кулисите“, пред германската канцеларија на канцеларот. Откако неговата партија, Демохристијаните, излеgoa како победнici на изборите во февруари, медиумите и политичките колеги го гледаат како иден канцелар. Сепак, во првиот круг од гласањето не ја доби потребната мнозинска поддршка.
Бундестагот денеска го одржа првиот круг на гласање, кој заврши со шокантен резултат за Мерц – од потребните 316 гласови, доби само 310. И тоа и покрај тоа што сите партии предложени во неговата влада се согласија со коалицискиот договор претставен на почетокот на април.
Доколку се всели во канцеларската резиденција, тоа ќе биде голем чекор во неговата необична политичка кариера — како и скок во непознатото.
Мерц, кој има 69 години, ја води конзервативната Христијанско-демократска унија, но никогаш досега не извршувал висока државна функција со значајна лидерска одговорност. Никогаш не бил сојузен министер, покраински премиер, ниту пак градоначалник на мало место. Ако биде избран, ќе биде најстариот канцелар што ја презел функцијата уште од Конрад Аденауер, првиот германски канцелар по Втората светска војна (1949–1963).
Во изминативе недели, тој за првпат учествуваше во преговори за формирање на коалициска влада. Медиумите, како и некои анонимни членови на преговарачките тимови, повремено го критикуваа за тоа. Лидерите на СПД, Ларс Клигбајл и Саскија Ескен, како и претседателот на баварската сестринска партија ЦДУ – Христијанско-социјалната унија (ЦСУ), Маркус Зедер, веќе имаат искуство во вакви преговори. Сепак, како потенцијален канцелар, Мерц се надева дека ќе ја води коалицијата на ЦДУ и овие партии и ќе посредува меѓу нивните интереси.
Според германскиот бизнис-магазин Wirtschaftswoche, Мерц е „поддржувач на трансатлантските односи, пријател на Европа и реформатор“. Тоа, според магазинот, може да значи дека е „вистинската личност за сегашниот момент“.
Од 1989 до 1994 година бил пратеник во Европскиот парламент. Потоа поминал 15 години во Бундестагот (1994–2009), каде станал лидер на пратеничката група на ЦДУ, но ја изгубил борбата за партиското водство од Ангела Меркел. За време на тој период особено се интересирал за германско-американската соработка.
По професија е комерцијален правник и доаѓа од Заурланд, регион во Северна Рајна-Вестфалија, источно од Рур, каде сè уште живее. Тоа е претежно рурален, среднокласен регион, популарен кај туристите и познат по конзервативните, католички вредности.
Дури во 2021 година, Мерц повторно се кандидираше за Бундестаг и беше избран. Како лидер на ЦДУ и најсериозен кандидат за следен канцелар, почна да ги изнесува своите планови за владата. Во тој процес, понекогаш беше подиректен од Олаф Шолц, кој сè уште ја извршува функцијата канцелар.
Мерц често истакнува дека веќе неколку месеци е во постојан контакт со европски лидери: вечера со францускиот претседател Емануел Макрон во Елисејската палата, билатерални состаноци во Берлин и Брисел. Планира и патување во САД пред летната пауза за средба со републиканскиот претседател Доналд Трамп.
Во посебно впечатлив пример, осум дена пред велигденскиот викенд, Мерц даде едночасовно интервју за германска политичка емисија во кое зборуваше за продолжување на воената помош за Украина – далеку над „црвената линија“ што повеќепати ја подвлекуваше канцеларот Шолц.
Руското ракетно бомбардирање на украинскиот град Суми уби десетици цивили и повреди над сто луѓе само неколку часа пред емитувањето на таа емисија.
Мерц тоа го нарече „сериозен воен злостор“ и го отвори прашањето за можна испорака на германски крстосувачки ракети Таурус за Украина. Тоа оружје со долг дострел и голема разорна моќ би можело значително да ѝ помогне на Украина и да ја зголеми пресметката со Русија. Сепак, додаде: „Секогаш сум велел дека тоа би го направил само во координација со европските партнери.“
Додаде дека Велика Британија, Франција и САД веќе доставувале крстосувачки ракети, и ако испораката се координира со сојузниците, „и Германија треба да учествува“. Коментираше дека украинската војска „мора да излезе од дефанзива – сега само реагира“. Мора да „добие можност да преземе одредена контрола врз ситуацијата“.
Мерц дури експлицитно ја спомна можноста Украина да го уништи Кримскиот мост – клучна стратешка врска меѓу Русија и еднострано анектираниот Крим. Со таква реторика и конкретни изјави, Мерц се постави во директен контраст со Шолц, кој доследно се противи на испораката на Таурус и предупредува на понатамошна ескалација на војната.
Поддршката за Украина е само еден дел од пошироката политичка нестабилност во Германија предизвикана од политиката на новата американска администрација — превирања кои повремено ја нарушуваа репутацијата и кредибилитетот на Мерц.
Мерц и други конзервативци со месеци инсистираа на почитување на „долговната кочница“ и повикуваа на фискална дисциплина. Тоа драстично се смени на почетокот на преговорите меѓу ЦДУ/ЦСУ и СПД. До средината на март, двата дома на германскиот парламент усвоија беспрецедентна одлука: повеќе нема да има горна граница за трошење за одбрана.
Воведена е и програма вредна 500 милијарди евра за обнова на запуштената германска инфраструктура. Тоа подразбира и ублажување на „долговната кочница“, за која ЦДУ и ЦСУ тврдеа дека ќе останат посветени.
„Пред нас се големи задачи“, рече Мерц во ТВ интервју, „и тие бараат соодветни одговори“. Додаде дека „не ги следи секојдневно резултатите од анкетите“. Лидерот на ЦДУ изјави дека сака Германија повторно да стане „смела и оптимистична“.
Во меѓувреме, Мерц – како и сите големи партии – трпи притисок од десно од страна на екстремно-десничарската Алтернатива за Германија (АфД). Набљудувачите тврдат дека изборните добивки на АфД ги натерале идните коалициски партнери да вклучат построга имиграциска политика и поголем фокус на внатрешната безбедност во коалицискиот договор.
Само неколку дена пред федералните избори, Мерц предизвика контроверзии и конфузија дома и во странство со тоа што фактички го ослаби „огнениот ѕид“ што тој и другите големи партии ветија дека ќе го одржуваат против АфД. Мерц ја прифати поддршката од АфД во неколку гласања за миграциска политика во Бундестагот, во обид да им помогне на ЦДУ/ЦСУ и про-бизнис ориентираната ФДП да ги надгласaат останатите пратеници од црвено-зелената коалиција, кои тогаш веќе немаа мнозинство. Тој потег предизвика бран огорченост меѓу политичарите и германското цивилно општество.
Сега Мерц вели дека сака да го поврати довербата на германскиот народ. „Ние сме голема земја со над 80 милиони луѓе, кои тука живеат, работат и се грижат за своите семејства“, рече и додаде дека сака да покаже „дека трудот се исплати“.
Мерц денеска не ја доби потребната мнозинска поддршка во Бундестагот за да биде избран за нов канцелар. Навистина интересен продолжеток на една многу необична политичка кариера.
