НАТО бара начини да ја зајакне својата ранлива противвоздушна одбрана поради сè почестите упади на руски авиони и дронови во воздухот на земјите членки, додека сојузниците разговараат за ограничувања кои ја отежнуваат брзата реакција на Алијансата. Министрите за одбрана на 32 земји членки ќе се сретнат во среда во Брисел, а меѓу главните теми ќе биде дали националните правила го ограничуваат највисокиот воен командант на НАТО при соочувањето со новите закани од воздух.
Во последните недели, забележани се упади на неидентификувани беспилотни летала во воздушниот простор на Белгија, Германија, Данска и Норвешка, додека руските дронови биле следени над Романија и соборени над Полска. Исто така, три руски борбени авиони од типот МиГ-31 влегле во воздушниот простор на Естонија каде останале 12 минути, по што НАТО мораше итно да испрати свои ловци.
Како одговор, Алијансата го покрена новиот програм „Источен стражар“ (Eastern Sentry), кој предвидува префрлање борбени авиони и системи за противвоздушна одбрана на првите линии на одбрана во источните земји членки.
Сепак, инцидентите отворија поширока дебата за т.н. „национални ограничувања“, со кои државите го одредуваат начинот на користење на своите сили во НАТО мисиите. „Колку повеќе национални ограничувања постојат, особено за нашите авиони, толку е потешко за командантот SACEUR да реагира веднаш“, рече американскиот амбасадор во НАТО, Метју Витакер.
НАТО официјално тврди дека има сите потребни овластувања за дејствување. „Ако руските авиони претставуваат закана, можеме да реагираме на највисоко ниво. Додека не претставуваат закана, мирно ги испраќаме од нашиот простор“, изјави генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг.
Дипломатите во Алијансата, сепак, предупредуваат дека воздушните мисии сè уште се „мозаик“ од различни правила и мандати. Според нив, врховниот сојузнички командант во Европа, американскиот генерал Алексус Гринкевич, треба поголема флексибилност и помали ограничувања за поефикасно дејствување.
На состанокот на министрите ќе се анализира успехот на програмата „Источен стражар“. По инцидентот во Естонија, нема забележано нов руски упад. Сличен програм, „Балтички стражар“ (Baltic Sentry), беше покренат во јануари за надзор на подморските кабли во Балтичкото Море, по што сличните инциденти драстично опаднаа.
Зајакнувањето на одбраната на источното крило ќе вклучи и нови инвестиции, особено во мрежа на сензори поврзани со централизиран систем за управување кој користи вештачка интелигенција. Централна Европа ќе послужи како тест зона за новите технологии.
Министрите ќе разговараат и за соработката меѓу НАТО и Европската Унија, вклучувајќи го и планот на Европската комисија вреден 150 милијарди евра, познат како програмата SAFE, која овозможува кредити за купување оружје. Претседателката на ЕК, Урсула фон дер Лајен, минатиот месец најави изградба на „ѕид против дронови“ за заштита на источните граници на ЕУ од можни руски закани.
Според извори од НАТО, повеќето сојузници ја поддржуваат оваа идеја, со услов да остане целосна оперативна контрола над опремата и нејзината употреба, наведува Politico.
