Тумор маркерите претставуваат важен дијагностички алат во современиот пристап кон онколошките болести, но нивната „сигурност“ често предизвикува недоумици и прашања кај пациенти. Разбирањето на нивната вистинска улога и ограничувања е клучно за правилно толкување на резултатите.
Што претставуваат тумор маркери?
Тумор маркерите се специфични супстанци кои настануваат како производ на туморски клетки или како одговор на други клетки на присуството на тумор. Најчесто се работи за протеини, ензими, хормони и други материји кои можат да се детектираат во крвта.
Според истражувањето објавено во списанието „Clinical Cancer Research“ 2023. година, овие биомаркери може да бидат покачени и неколку месеци пред да се открие туморот со други дијагностички методи.
Ограничувања во дијагностиката
И покрај напредокот во медицината, сѐ уште не постои идеален тумор маркер кој би бил апсолутно специфичен за одреден тип на рак. Главниот предизвик е фактот што покачените вредности на тумор маркерите може да бидат присутни и кај сосема бенигни состојби, како што се воспаленија или хормонални нарушувања.
Улога во следење на болеста
Тумор маркерите се многу важни и во процесот на следење на текот на болеста и ефикасноста на терапијата кај веќе дијагностицираните пациенти. Редовното следење на нивните вредности може да пружи важни информации за успехот на лекувањето или за рано откривање на рецидив на болеста.
Ако се проверуваат тумор маркерите повеќе пати, најдобро е тестирањето да се изврши во иста лабораторија. Причината за тоа е што различни лаборатории може да користат различни методи на мерење, што може да доведе до варијации во резултатите. Затоа, за да се обезбеди доследност и точност во следењето на промените, се препорачува тестирањето да се изврши на истото место.
Различни тумор маркери покажуваат различен степен на сигурност кај различни типови на рак. На пример, некои маркери како PSA кај рак на простата покажуваат поголема специфичност, додека други можат да бидат покачени кај повеќе различни малигни заболувања.
Многу фактори може да влијаат на вредностите на тумор маркерите, вклучувајќи пушење, воспалителни процеси, бременост, па дури и некои лекови. Затоа е исклучително важно да се резултатите толкуваат во контекст на целокупната клиничка слика и други дијагностички наоди.
Интерпретацијата на резултатите на тумор маркерите бара стручност и искуство. Еден покачен наод не значи автоматски присуство на рак, како што ни нормалните вредности не го исклучуваат неговото постоење.
