Праговите за жолта, портокалова и црвена зона: научна основа и параметри
Во Македонија, праговите за алармирање при високи температури се поставени врз научна основа и се утврдени во Акцискиот план за превенирање на последиците од топлотните бранови врз здравјето на населението. Жолтата зона се активира при вонредни температури, портокаловата при опасни, а црвената при катастрофални температури. За Скопје во јули, жолтиот аларм се активира при температури до 39°C, портокаловиот до 42°C, а црвениот до 44°C. Овие прагови се поставени според 30-годишни просеци и сериозна научна анализа, а не според моменталните метеопараметри како во соседните земји.
„Северна Македонија е единствената земја во регионот која користи жолт аларм за предупредување на високите температури, додека соседните земји, како Србија и Косово, применуваат црвен аларм. Оваа разлика произлегува од фактот што ние имаме изработено Акциски план за заштита на населението, кој предвидува конкретни мерки за справување со екстремно високи температури. За разлика од нас, соседите не преземаат активни мерки, а граѓаните не се ослободуваат од работни обврски во време на опасни температури. Додека во Србија и Косово црвениот аларм се базира на актуелните метеоролошки услови, нашиот систем за предупредување се основа на дводецениските просеци и темелна научна анализа спроведена од повеќе институции. Иако соседните земји прогласуваат црвени аларми, тие не нудат дополнителни мерки за заштита на населението. Нашиот приод вклучува превентивни активности за да ги заштитиме нашите граѓани“, изјави проф. д-р Михаил Кочубовски од Институтот за јавно здравје.
Препораки од Институтот за јавно здравје: акцискиот план и ослободувањето од работа
Македонија е единствена во регионот со Акциски план за топлотни бранови кој предвидува мерки за заштита на населението. При активирање на жолтиот, портокаловиот или црвениот аларм, ранливите групи на граѓани (лица над 60 години, бремени жени, деца, работници на отворено и лица со хронични заболувања) се ослободуваат од работа. Во другите земји во регионот, праговите за алармирање се поставени на неколку степени пониски, но тие не преземаат конкретни мерки како ослободување од работа.
Податоци од УХМР: температурни рекорди и глобални тенденции
Според податоците од УХМР, највисоката измерена температура досега за годинава е 42,0°C, измерена во Демир Капија на 14 и 15 јули 2024 година. Највисока апсолутна максимална температура е измерена исто така во Демир Капија на 24 јули 2007 година и изнесува 45,7°C. Во Скопје, највисоката температура е измерена на 24 јули 2007 година и изнесува 43,4°C.
Долгорочните анализи покажуваат дека периодот од 2000 до 2020 година се смета за дваесетте најтопли години за Скопската котлина. Според 4-тиот Национален план за климатски промени на Северна Македонија, средната вредност на дневната температура континуирано ќе се зголемува, од околу 1°C во блиската иднина до повеќе од 5°C до крајот на векот според најпесимистичкото сценарио (RCP8.5).
Досегашните анализи за температурите на воздухот, врз основа на реално измерени вредности покажуваат дека трендот на пораст на температурите е забележан и во нашата земја. Трендот на зголемување на температурата сигурно ќе продолжи, со оглед на тоа дека концентрациите на стакленичките гасови денеска се поголеми од било кога. Тоа го покажуваат сите глобални модели и сценарија, дури и во најоптимистичките случаи.
Со голема веројатност се очекува дека до крај летото 2024 ќе биде топло и сушно.
Според анализите за целиот југоисточен регион на Европа се очекува летните температури да достигнат надпросечни вредности. За територијата на Република Северна Македонија постои многу голема веројатност за надминување на температурите од многугодишните просечни вредности. Надминувањето на температурите може да достигне и до 3°C речиси на целата територија. Најголемото позитивно отстапување на температурата на воздухот од повеќегодишните просеци за оваа сезона се очекува да биде во месец јули.
Македонија има уникатен акциски план за превенирање на последиците од топлотните бранови врз здравјето на населението, со мерки кои ги заштитуваат ранливите групи на граѓани. Температурните рекорди покажуваат дека климата се загрева, а долгорочните прогнози укажуваат на континуирано зголемување на температурите. Со соодветни мерки и свесност, можеме да ги минимизираме негативните ефекти врз здравјето на населението.
