Неодамнешната ескалација по нападот во Пахалгам повторно ги доведе Индија и Пакистан на раб на војна. Гранати паѓаа од двете страни на ЛК, претворајќи домови во урнатини, а животи во статистика. Според извештаите, најмалку 16 лица загинаа на индиската страна, додека Пакистан тврди дека се убиени 40 цивили – иако останува нејасно колку од нив директно загинале од гранатирањето.
„Семејствата покрај ЛК се изложени на индиски и пакистански каприци и го носат товарот на екстремните тензии,“ изјави за Би-Би-Си Анам Закарија, пакистанска писателка со седиште во Канада.
„Секојпат кога ќе започне пукање, луѓето се засолнуваат во бункери, се губи добитокот, изворите на егзистенција, а инфраструктурата – домови, болници, училишта – се оштетува. Ранливоста и несигурноста што ја доживуваат имаат длабоки последици врз нивното секојдневие,“ додава таа, авторка на книга за пакистанскиот дел од Кашмир.
Индија и Пакистан делат граница долга 3.323 км (2.064 милји), вклучувајќи ја и Линијата на контрола, долга околу 740 км, и Меѓународната граница (МГ), која се протега на околу 2.400 км. Линијата на контрола започнала како Линија на прекин на огнот во 1949 година, по Првата индо-пакистанска војна, и е преименувана по Симла договорот од 1972 година.
Оваа линија, која поминува низ спорниот регион Кашмир – целосно побаруван, но делумно контролиран од двете страни – останува една од најмилитаризираните граници во светот. Конфликтот никогаш не е далеку, а прекините на огнот се привремени – колку што е и следната провокација.
Прекршувањата на прекинот на огнот може да се движат од „пукање со низок интензитет до сериозни обиди за територијално напредување и хируршки напади,“ вели Хепимон Џејкоб, експерт за надворешна политика при Универзитетот Џавахарлал Неру (JNU) во Делхи. (Овие обиди често значат заземање на стратешки позиции – ридски врвови, предни бази или тампон-зони.)
Многумина ја сметаат Линијата на контрола за класичен пример на „граница исцртана со крв, искована низ конфликт“. Тоа е, како што вели г-ѓа Закарија, „линија врежана од Индија и Пакистан, милитаризирана и вооружена, без да се земат предвид интересите на Кашмирците“.
Овој тип граници не се единствени за Јужна Азија. Сумантра Бозе, професор по меѓународна и компаративна политика на Универзитетот Креа во Индија и автор на „Кашмир на крстопат: Во конфликт од 21 век“, вели дека сличен пример е Зелената линија – линијата на прекин на огнот од 1949 година, денес признаена како де факто граница меѓу Израел и Западниот Брег.
Не изненадува што привремениот мир воспоставен долж Линијата на контрола преку договорот за прекин на огнот од 2021 година лесно се распадна по последната ескалација.
„Сегашната ескалација долж ЛК и Меѓународната граница е значајна, бидејќи следува по четиригодишен период на релативен мир,“ вели Сурија Валијапан Кришна од Карнеги Индија.
Насилството покрај границата не е ново. Пред прекинот на огнот од 2003 година, Индија пријави 4.134 прекршувања во 2001 година и 5.767 во 2002 година. Периодот 2004–2007 беше релативно мирен, но тензиите повторно се вжештија во 2008 година, со кулминација во 2013 година.
Од 2013 до почетокот на 2021 година, ЛК и Меѓународната граница беа постојано изложени на високи нивоа на конфликт. Договорот од февруари 2021 година донесе моментален пад во прекршувањата – кој траеше до март 2025 година.
„За време на интензивни прекугранични конфликти, илјадници луѓе од пограничните региони се раселуваат со месеци,“ додава Кришна. Така, меѓу крајот на септември и почетокот на декември 2016 година, над 27.000 лица беа присилно евакуирани поради прекршувања на прекинот на огнот и интензивно пукање.
„Идејата за трајно решение е речиси неизводлива – ќорсокак. Индиските карти со децении го прикажуваат целиот поранешен кнежевски регион Џаму и Кашмир како нераскинлив дел од Индија,“ вели Сумантра Босе за Би-Би-Си.
„За Пакистан, прифаќањето на ЛК како дел од Меѓународната граница би значело признавање на индиското гледиште и затворање на прашањето за Кашмир – нешто што ниту една пакистанска влада, цивилна или воена, не би го прифатила во изминатите седум децении.“
Во својата книга „Кашмир: Корени на конфликт, патишта кон мир“ (2003), професорот Босе пишува:
„Решението за Кашмир бара трансформација на Линијата на контрола – од железна завеса со бодликава жица, бункери, ровови и непријателски трупи – во мека граница. Реалполитиката диктира дека границата ќе остане, можеби под друго име, но мора да се надмине – без да се укине.“
„Сепак, таквата трансформација мора да биде дел од пошироко, повеќестолбно решение за Кашмир,“ изјави тој.
Од 2004 до 2007 година, претворањето на ЛК во „мека граница“ беше клучна компонента на мировниот процес меѓу Индија и Пакистан – процес што, за жал, на крајот пропадна.
