Европската унија би можела да дозволи земјите-членки да ги пресметуваат спорните јаглеродни поени ј како дел од своите климатски цели, најави европскиот комесар за клима, Вопке Хекстра, во пресрет на клучна одлука за ова прашање.
Во среда, ЕУ ќе расправа за новата цел за намалување на емисиите на јаглерод диоксид до 2040 година, со очекување дека намалувањето ќе изнесува 90% во однос на нивото од 1990 година – во согласност со стратегијата на Унијата за постигнување на нето нула емисии до средината на векот.
Ако оваа цел биде усвоена од земјите-членки и изгласана во Европскиот парламент, таа ќе биде трансформирана во т.н. „национално определен придонес“ (NDC), како дел од обврските според Парискиот договор, и ќе биде насочена кон 2035 година.
Меѓутоа, еколошките организации изразија жестока реакција против предлогот дел од оваа цел да биде исполнета преку купување на карбонски компензации од странство. Над 130 организации минатиот месец испратија писмо со кое изразуваат „длабока загриженост“ за оваа можност, инсистирајќи дека ЕУ треба да ги остварува своите климатски цели на домашен терен.
Гарет Редмонд-Кинг, од тинк-тенкот „Единица за енергетска и климатска интелигенција“, изјави:
„Нема потреба да користат поени. Ако ваков голем загадувач не оди онолку далеку колку што може со реални намалувања, тогаш глобалната амбиција ќе биде послаба. Тоа би ја поткопало репутацијата на ЕУ како лидер во климатските политики – токму кога светот најмногу ѝ треба.“
Комесарот Хекстра, пак, за The Guardian изјави дека земјите во развој имаат интерес да добијат финансии од ЕУ преку вакви шеми – особено за пошумување и обнова на шуми – и оти може да се обезбеди дека тие проекти навистина резултираат со намалување на емисиите.
„Планетата не се грижи од каде ги вадиме емисиите од воздухот. Треба да дејствуваме секаде – и тука, и таму“, рече тој.
Тој додаде дека земји од Африка и Латинска Америка се особено заинтересирани за вакви проекти:
„Постои огромна желба од нашите пријатели од глобалниот југ.“
Сепак, Хекстра потенцираше дека тие проекти мора да бидат дополнителни на обврските на земјите во развој – а не нивна замена:
„Ако се дополнителни, тогаш тоа е одлична идеја. И во Европа постои огромна амбиција да се дејствува паралелно.“
Тој призна дека во минатото имало случаи кога карбонските кредити се покажале како безвредни, но нагласи:
„Сè зависи од интегритетот на системот. Сертификацијата и верификацијата се клучни. Но човештвото решило и потешки предизвици.“
Спор околу целта за 2040 година
Преговорите во среда може да се усложнат поради предлогот на Франција и уште неколку земји да се „раздвои“ внатрешната цел на ЕУ од NDC-целта. Според нив, NDC за 2035 година може да биде доставен до ОН во септември, без да се утврди точна цел за 2040 година – што може да доведе до слабеење на амбицијата.
Но Хекстра беше дециден:
„Во среда ќе ја објавиме нашата климатска цел за 2040 и од неа ќе го извлечеме амбициозниот NDC. Ќе го доставиме до септември, како што ни побара генералниот секретар на ОН.“
Нова геополитичка реалност
Сите земји треба да ги достават своите NDC пред самитот COP30, што ќе се одржи во Бразил во ноември. Досега, малку земји го сториле тоа. Особено е значајна позицијата на Кина, особено по повлекувањето на САД од Парискиот договор од страна на Доналд Трамп.
Хекстра ја критикуваше Кина поради планирање на изградба на нови термоелектрани на јаглен:
„Тоа е спротивно на договореното на COP28, каде сите се согласија на транзиција од фосилни горива. Градење нови е навистина лоша идеја.“
Иако NDC-целите што ќе бидат прикажани на COP30 во Белем најверојатно нема да бидат доволни за да се задржи глобалното затоплување под критичниот праг од 1.5°C, Хекстра смета дека самитот мора да понуди конкретен пат за пополнување на таа празнина.
„Не можеме да го игнорираме слонот во просторијата. Мора да имаме политички простор за разговор околу влијанието на NDC-целите и како да продолжиме понатаму.“
Извор – The Guardian
