Благодарение на Германија, изборите во Европа станаа интересни. Откако светот започна да ја прифаќа новата геополитичка реалност со доаѓањето на Доналд Трамп на власт во Америка, следуваше и промена во Германија. Без разлика колку Франција или другите земји-членки на ЕУ се силни, очите се уште се најмногу насочени кон Германија. Уште од времето на Ангела Меркел, која наметна политика на донесување одлуки што ги иницира или поддржува Германија, истото се очекува и од потенцијалниот идниот канцелар на Германија, Фридрих Мерц.
Претседателот на германската Христијанско-демократска унија (CDU), Мерц, кој заедно со сестринската Христијанско-социјална унија (CSU) во Бундестагот формираат Унија, сепак нема лесна задача. CDU/CSU заврши на врвот со 28,5 проценти гласови, според официјалните податоци, но недоволни за самостојно формирање влада.
На второ место е Алтернативата за Германија (AfD) со 20,8 проценти гласови. Имено, секој петти гласач бил наклонет кон крајната десница, но иако Алис Вајдел изјави дека нејзината партија има отворени раце за други коалициски партнери, Мерц не планира да ја внесе AfD во власт, пред се, како што рече, поради спротивставените погледи на внатрешната и надворешната политика. Како што изјави, не сака да влезе во коалиција со AfD бидејќи таа партија сака Германија да ја напушти Европската унија, да го укине еврото и да ја врати германската марка, како и да ја прекине воената поддршка за Украина.
„Можете да ни ја подавате раката колку што сакате, не сакаме да водиме погрешна политика за оваа земја. Вие сакате спротивно од она што ние сакаме и затоа нема да има соработка“, рече Мерц.
AfD е втора партија по бројот на освоени гласови, но ниту една парламентарна партија не сака да влезе во коалиција со неа.
Дека демохристијаните сепак ќе се обратат до други коалициски партнери (веројатно со SPD, кој е трета по сила политичка опција во Германија или со Зелените, кои заземаат четврто место), свесна е и Вајдел, која за ARD изјави дека исклучувањето на втората најсилна партија од формирањето на власт би било рамно на изневерување на гласачите. Седум дена пред изборите, американскиот потпретседател JD Ванс ѝ даде отворена поддршка, повикувајќи ги германските гласачи да гласаат за AfD, иако германските безбедносни служби ја означија како екстремно десничарска партија поради бројните контроверзни изјави што беа слушнати во текот на 12-те години постоење на партијата, кои ја доведуваат во прашање еднаквоста на граѓаните од странско потекло или кокетирањето со нацистички симболи и пароли.
Колку оваа партија претставува закана за Германија и Европа, тоа ќе покаже времето, но она што Вајдел најавува е победа на изборите 2029 година, бидејќи ако на вонредните избори го удвојиле резултатот во споредба со претходните, на следните таа очекува победа на AfD и можност да бидат политички фактор кој ќе го одреди канцеларот и коалиционите партнери. Се гледа себе како канцеларка, доколку раководството на партијата ја предложи.
Постојат неколку причини зошто AfD се зајакна, за аналитичарите тоа не е нужно американска поддршка во смисла на сè што изјави Ванс кога рече дека Германија треба да го сруши политичкиот „заштитен ѕид“ и да дозволи популистичките партии да добијат целосна политичка легитимација, туку лошата политика на германската влада под водство на канцеларот Олаф Шолц, односно недоволно строгата мигрантска политика и лошото економско состојба во земјата, каде најсилната економија на Европа почна да се спомнува како земја која влегува во рецесија.
„Никогаш не сум мислел дека ќе морам да го кажам ова на телевизија, но по изјавите на Доналд Трамп минатата недела, јасно е дека Американците, барем овој дел од Американците, оваа администрација, се генерално рамнодушни на судбината на Европа“, смета Мерц.
Од пролетта 2022, стигнуваше поддршка преку различни анкети за политиката на Мерц. Како што потсетува Politico, поддршката за Шолц и неговите социјалдемократи од левото центар значително опадна за време на мандатот на владата. Внатрешните тензиции помеѓу SPD, Зелените и либералните Слободни демократи на крајот ескалираа во октомври, кога коалицијата се распадна и беа распишани предвремени избори седум месеци порано отколку што беше планирано.
Но, што сега го чека Мерц?
Австралискиот Sydney Morning Herald пишува: „Најамериканскиот политичар во историјата на Германија ќе ја преземе владата во момент кога се соочува со три предизвици: зачувување на единството на нацијата, јакнење на одбраната на Европа и спречување на понатамошен распад на сојузот со Соединетите Американски Држави. На прв поглед секој од овие задачи изгледа монументален. „Изгледа невозможно да се справи со сите три.“
Американскиот Wall Street Journal го гледа изборот на Мерц како прв чекор кон посигурно лидерство во Европа, по што владите на Франција и Германија во последните месеци биле парализирани поради губење на парламентарното мнозинство.
Мерц се соочува со огромен задача за реструктуирање на економијата која едвај растеше по пандемијата на Корона, а сега се очекува да се намалува трета година по ред. „Во иднина, тој и неговите колеги во Франција, Велика Британија, Полска и другите земји ќе мораат да одлучат дали и како повторно да ги нацртаат контурите на западниот сојуз со оглед на сè повеќе антагонистичките Соединети Американски Држави кои се приближуваат кон Русија.“
Она што можеше да се чуе по завршувањето на изборите во Германија во неделата, каде што близу 60 милиони Германци одлучуваа за новиот состав на Бундестагот, е дека Европа мора да се сврти кон себе и да се зајакне. Шеесет и седум годишниот Мерц сега има шанса или едноставно мора да го направи тоа, да го наметне CDU како клучна политичка реалност која ќе ги влече конците на стабилизацијата на европската безбедносна политика. Мерц е, судејќи според она што изјавува во последните денови, подготвен да се спротивстави на актуелната американска политика. За да ја зајакне економијата на својата земја, ќе мора да воведе одредени уставни промени и да ги смени законите, но за тоа е уште рано да се зборува.
Два дена пред изборите предупреди дека Европа повеќе не може да се потпира на американската заштита. „Како 1949 година, се соочуваме со ништо помалку и ништо повеќе од повторно основање на Сојузна Република Германија“, напиша Мерц во пораката до своите поддржувачи во петокот.
Беше тоа забелешка, пишува Politico, која наговести предизвици за кои знае дека ќе дојдат.
„Навистина можеме да постигнеме независност од САД“, рече кратко по прогласувањето на победата во неделата вечерта.
Додека тврди дека негов приоритет ќе биде што побрзо зајакнување на Европа за да се постигне независност од САД во прашањата на одбраната, не размислува ни романтично кога станува збор за НАТО. Дали оваа алијанса ќе остане во сегашната форма или ќе треба да се воспостави независна европска одбранбена сила, ни тој со сигурност не знае.
Политиката се менува, а неделите кои доаѓаат ќе ги направат работите појасни и во Германија и во Европа.
Извор Forbes BiH
