Во Хрватска започна координирана акција против дивоградбите – илегални објекти покрај море, во национални паркови и во градските средини. Со години тие ја нагрдуваа околината, уништуваа јавни ресурси и создаваа чувство на неправда. Планот предвидува систематско рушење и враќање на јавниот простор во рацете на граѓаните.
Сличен процес помина и Албанија. Под водство на премиерот Еди Рама, земјата спроведе масовно рушење на илегални градби, особено по крајбрежјето и во туристичките региони. Тој потег беше остро критикуван од сопствениците на објектите, но донесе поддршка кај пошироката јавност која ја виде државата како заштитник на заедничкото добро.
Овие примери ја отвораат темата и за Скопје. Главниот град со децении се соочува со дивоградби: од балкони претворени во станови, преку доградби и гаражи на тротоари, до цели згради изградени без план. Последиците се очигледни – хаотична урбана слика, узурпирање на јавните површини и нарушена безбедност.
Проблемот е и морален. Граѓаните што ги почитуваат правилата и плаќаат дозволи чувствуваат неправда кога некој друг гради „на диво“ и поминува неказнето. Тоа поттикнува недоверба кон институциите и создава круг во кој незаконитото станува нова норма.
Примерите од Хрватска и Албанија покажуваат дека решението постои – решителна акција и јасна порака дека јавниот простор е заедничко добро. За Скопје, тоа би значело нова фаза во односот кон урбаниот развој: од толерирање на хаос, кон воспоставување на ред што ќе важи за сите.
