Сифилисот и Кристофер Колумбо имаат повеќе заедничко отколку што мислите. И сифилисот и Колумбо стапнаа на нови континенти и ги колонизираа локалните жители на крајот на 15 век. Колумбо ги колонизирал домородците на Америка, а сифилисот ги колонизирал Европејците. Заедничко им е и тоа што бараа пат до Азија. Сифилис првпат се појавил во Европа во 1494 година, во камп на француската армија, една година откако Колумбо се вратил од своето патување во Америка.
Болеста се проширила меѓу војниците и нивните сексуални партнери, предизвикувајќи чирови на гениталиите, ректумот или устата. За само пет години сифилисот се прошири низ цела Европа. Наскоро стигна до Индија, Кина и Јапонија. Сексот, иако не е единствениот начин на пренесување, е многу ефикасен начин за ширење на болеста. Таканаречената „Колумбо теорија“ тврди дека сифилисот во Европа го донеле морнари кои се враќале од Америка. Според таа теорија, меѓу Европејците и Американците се разменувале болести, исто како што се разменувале нови производи
Новата студија објавена пред неколку дена во списанието Nature ја поддржува таа хипотеза. Кирстен Бос, антрополог од Институтот Макс Планк во Лајпциг, спроведе генетска анализа на пет скелети пронајдени во Јужна Америка. Анализите ги наведоа Бос и нејзините колеги да веруваат дека претходник на бактеријата што предизвикува сифилис циркулирал во Америка пред 8.000 години. „Четири од петте скелети датираат од пред 1492 година, што значи дека оваа разновидност на патогени веќе постоела во Америка во времето на контактот на Колумбо“, вели авторот на студијата Бос.
За да ја тестираат теоријата на Колумбо, Бос и нејзините колеги спроведоа генетска анализа на бактерии од лезии на коските на пет скелети од Чиле, Аргентина, Перу и Мексико. Нивните бактериски примероци вклучуваа три подвидови од семејството на трепонемали бактерии одговорни за разни трепонемални заболувања. Еден од тие подвидови, Treponema pallidum, предизвикува модерен сифилис.
Бос ги спореди генетските разлики помеѓу постарите подвидови трепонемални бактерии и современите примероци на сифилис. Тие податоци му овозможија на тимот да го пресмета времето потребно за еволуцијата на бактериите и да процени кога настанал патогенот. И се чини дека нивната анализа потврдува дека бактеријата Treponema pallidum, која предизвикува сифилис, се појавила околу времето на Колумбо, мутирајќи од својот претходник стар 8.000 години. „Нашиот модел сугерира дека сифилисот првпат се појавил пред околу 500 или 600 години, или во Америка или во Европа (или на друго место) од бактериски сој од Америка“, рече Бос.
Студијата дава убедливи докази дека бактеријата Treponema pallidum била широко распространета во Америка пред доаѓањето на Колумбо од ренесансната Европа. Сепак, не е дефинитивно докажано дека сифилисот е донесен во Европа од Америка. „Тоа покажува дека Америка била како резервоар во кој бактериите кои предизвикуваат сифилис широко циркулирале.
Тешко е да се одреди точното потекло на сифилисот, вели Керту Мајандер, археогенетичар од Универзитетот во Базел во Швајцарија. Една хипотеза е дека трепонемалните болести отсекогаш постоеле, следејќи ги луѓето додека мигрирале од Азија во Америка пред околу 12.000 години. „Друга теорија е дека тие се зоонозни, што значи дека прогениторите на сифилисот преминале од животните на луѓето во Америка. Но, сè уште не најдовме докази за животни со трепонемални заболувања“, објаснува Мајандер. Исто така, не е јасно што предизвикало современиот сифилис да стане високо пренослива болест пред 500-600 години. „Можеби нешто да предизвикало рекомбинација на бактерискиот вид и да предизвика поагресивни форми на сифилис, но сè уште не знаеме“, додава Мајандер.
Ситуацијата дополнително се усложнува со фактот дека сифилисот и гонореата често се мешаат во историските записи и биле формално признати како посебни болести пред околу 200 години. „Сè уште постои историска дебата за тоа дали епидемијата на „сифилис“ опишана во 15 век всушност била предизвикана од бактеријата Treponema pallidum“, вели Бил.
