Вселенската трка во која Индија планира да победи оваа недела со прво слетување на јужниот пол на Месечината се однесува на науката, политиката на националниот престиж и новата водилка: парите.
Индискиот Chandrayaan-3 денес се упатува кон слетување на лунарниот јужен пол. Ако успее, аналитичарите и извршните директори очекуваат итен поттик за вселенската индустрија во зародиш на јужноазиската држава. Според планот, леталото треба да се обиде да слета на јужниот пол на Месечината околу 14:30 часот по македонско време.
Руската „Луна-25“, која беше лансирана пред помалку од две недели, беше на пат да стигне прва таму – но леталото се урна откако влезе во орбитата на Месечината, веројатно со себе носејќи ги средствата за наследничка мисија, велат аналитичарите.
Наизглед ненадејната конкуренција за да се дојде до претходно неистражениот регион на Месечината потсетува на вселенската трка од 1960-тите, кога се натпреваруваа САД и Советскиот Сојуз.
Но, сега вселената е бизнис, а јужниот пол на Месечината е награда поради водениот мраз што истражувачите очекуваат дека би можел да поддржи идна лунарна колонија, рударски операции и евентуални мисии на Марс.
Со притисок на премиерот Нарендра Моди, Индија ги приватизираше вселенските лансирања и се обидува да го отвори секторот за странски инвестиции бидејќи цели на петкратно зголемување на својот удел на глобалниот пазар за лансирање во следната деценија.
Ако Chandrayaan-3 успее, аналитичарите очекуваат индискиот вселенски сектор да профитира од репутацијата за конкурентно инженерство. Индиската организација за вселенско истражување (ISRO) имаше буџет од околу 74 милиони долари за мисијата.
За споредба, НАСА е на пат да потроши околу 93 милијарди долари на својата програма за летови до Месечината Артемис до 2025 година, процени генералниот инспектор на американската вселенска агенција.
„Во моментот кога оваа мисија е успешна, таа го подигнува профилот на сите поврзани со неа“, рече Аџеј Леле, консултант во Институтот за одбранбени студии и анализи Манохар Парикар во Њу Делхи.
И покрај санкциите на Западот поради војната во Украина и зголемената изолација, Русија успеа да започне со програмата за лет на Месечината. Но, некои експерти се сомневаат во нејзината способност да финансира наследник на Луна-25. Русија не откри колку потрошила за мисијата.
„Трошоците за истражување на вселената систематски се намалуваат од година во година“, вели Вадим Лукашевич, независен вселенски експерт и автор со седиште во Москва.
Приоритизацијата на рускиот буџет за војната во Украина го прави повторувањето на Луна-25 „исклучително неверојатно“, додаде тој.
Русија размислуваше за улога во програмата Артемис на НАСА до 2021 година, кога рече дека наместо тоа ќе биде партнер во кинеската месечева програма. Кина го направи првото меко слетување на далечната страна на Месечината во 2019 година и има планирани повеќе мисии. Компанијата за вселенски истражувања Euroconsult проценува дека Кина потрошила 12 милијарди долари на својата вселенска програма во 2022 година.
Но, со отворањето за приватни пари, НАСА го покажа патот што Индија треба да го следи, рекоа тамошните власти.
SpaceX на Илон Маск, на пример, ја развива ракетата Starship за својот бизнис за лансирање сателити, како и за транспортирање на астронаутите на НАСА до површината на Месечината според договор вреден 3 милијарди долари.
Покрај тој договор, SpaceX ќе потроши околу 2 милијарди долари на Starship оваа година, рече Маск.
Американските вселенски фирми Astrobotic и Intuitive Machines градат лунарни слетувачи кои се очекува да бидат лансирани на јужниот пол на Месечината до крајот на годината или во 2024 година.
И компании како што се Axiom Space и Blue Origin на Џеф Безос развиваат приватно финансирани наследници на Меѓународната вселенска станица. Во понеделникот, Axiom соопшти дека собрал 350 милиони долари од саудиски и јужнокорејски инвеститори.
Просторот останува ризичен. Последниот обид на Индија за слетување пропадна во 2019 година, истата година кога израелски стартап не успеа во она што би било првото приватно финансирано слетување на Месечината. Јапонскиот стартап ispace имаше неуспешен обид за слетување оваа година.
„Слетувањето на Месечината е тешко, како што гледаме“, рече Бетани Елман, професорка на Калифорнискиот институт за технологија, која работи со НАСА на мисија во 2024 година за мапирање на лунарниот јужен пол и неговиот воден мраз.
„Во изминатите неколку години, Месечината се чини дека јаде вселенски летала“.
Извор: Reuters
