Текстот на „War“ речиси буквално го следи говорот на Хајле Селасие I, императорот на Етиопија, одржан во 1963 година пред Обединетите нации во Њујорк. Тој говор беше страстен повик против колонијализмот, расната дискриминација и угнетувањето.
Селасие изјавил:
„Сè додека бојата на кожата не стане помалку важна од бојата на очите, ќе постои војна.“
Овие зборови Марли ги претворил во рефрен што и денес одекнува со иста сила.
Растафари
За да се разбере вистинската сила на „War“, мора да се погледне и во Растафари движењето, кое не е само културен феномен, туку и религија што доаѓа во Јамајка во 1930-тите години. Во оваа духовна филозофија, Хајле Селасие е почитуван како месија и божество, симбол на отпор и надеж за африканската дијаспора. За растафаријаните, Етиопија е ветената земја, а враќањето кон Африка е повеќе од географија – тоа е духовен пат кон слободата.
Симболите на верата, како боите црвена, жолта и зелена или употребата на канабис за медитација, се дел од пораката што ја носи и музиката на Марли. Реге, во оваа смисла, не е само жанр, туку проповед што излегува од храмовите и се шири низ целиот свет.
Марли, како најгласен претставник на ова движење, успеа да ја претвори религијата во глобален јазик. „War“ е токму тоа – песна што е и молитва, и политички манифест, и универзална порака за еднаквост.
Музичко и културно влијание
„War“ не е обична песна – таа стана оружје на социјална промена. Со нејзиното појавување на албумот „Rastaman Vibration“ во 1976 година, светот ја слушна моќта на регето како протестна музика. Секоја изведба на Марли звучи како манифест, претворајќи ја бината во простор на отпор и заедништво.
Песната брзо ја надминува Јамајка и се сели на глобалната сцена: во Јужна Африка станува химна против апартхејдот, во САД ја пејат демонстрантите на маршевите за еднакви права, а во Европа ја препознава како универзална порака за правда. Со „War“, Марли не само што ја зацврсти својата улога како уметник, туку и како глас на сите што се борат против угнетувањето.
„War“ е доказ за силата на уметноста: зборовите на еден политички говор беа претворени во песна што ја пеат генерации. Боб Марли успеа да создаде врска меѓу дипломатијата и музиката, и да ја направи достапна за сите – од улиците на Кингстон до најголемите светски сцени.
Марли и македонската публика
Иако реге културата никогаш не била доминантен правец во Македонија, Боб Марли останува име што сите го препознаваат – без разлика дали преку неговите големи хитови или преку симболиката на отпорот и слободата. Во 80-тите и 90-тите години, младинските субкултури во Скопје и другите градови често ги носеа боите на растафари и слушаа касети и плочи што пристигнуваа преку пријатели од странство.
Денес, неговата музика живее преку мали, но активни реге заедници, фестивали и тематски вечери, а песната „War“ има ново значење во контекст на борбите за еднаквост и социјална правда што ги чувствуваат и локалните активисти. За македонската публика, Марли не е само музика – тој е потсетник дека уметноста може да биде и оружје против неправдата.
Во продoлжение целата песна
Until the philosophy which hold one race
Superior and another inferior
is finally and permanently discredited and abandoned
Everywhere is war, me say war.
That until there are no longer first class
and second class citizens af any nation
Until the color of a man’s skin
is of no more significance than the color of his eyes
Me say war.
That until the basic human rights are equally
guaranteed to all, without regard to race
A dis a war.
That until that day
the dream of lasting peace, world citizenship
rule of international morality
will remain in but a fleeting illusion
to be pursued, but never attained
Now everywhere is war, war.
And until the ignoble and unhappy regimes
that hold our brothers in Angola, in Mozambique,
South Africa sub-human bondage
have been toppled, utterly destroyed
Well, everywhere is war, me say war.
War in the east, war in the west
war up north, war down south
war, war, rumours of war.
And until that day, the African continent
will not know peace, we Africans will fight
we find it necessary and we know we shall win
as we are confident in the victory.
Of good over evil, good over evil, good over evil
Good over evil, good over evil, good ever evil.
