Она што звучи како научна фантастика наскоро ќе стане реалност: технолошкиот напредок и вештачката интелигенција ќе ги решат некои од важните предизвици на нашето време, додека истовремено ќе отворат и нови етички прашања.
Анализа на крв за Алцхајмерова болест, пресадување свињски бубрези на луѓе или високо ефикасни лекови против ХИВ – 2024 година донесе сензационални откритија од различни области на науката, пишува Дојче Веле.
Некои од нив имаат потенцијал да решат најважните предизвици на денешницата: болести, глад, енергетска транзиција, дезинформации и климатски промени.
Прва желба: вештачка интелигенција во служба на човештвото
Вештачката интелигенција (ВИ) ќе го проникне нашиот секојдневен живот и работно опкружување до 2025 година. Ова ги надминува чатботовите кои се користат за контакт со корисниците, личните асистенти базирани на вештачка интелигенција или автономните возила. Тековно започнуваме да разбираме кои можности и ризици лежат во оваа технолошка револуција.
Вештачката интелигенција ќе врши задачи во многу области побрзо и ефикасно од луѓето, што ќе направи многу работни места да бидат вишок.
Од друга страна, таа може да биде од корист за медицината, бидејќи болести како рак или Алцхајмер може да бидат рано препознати и лекувани. Алгоритмите на вештачката интелигенција лесно препознаваат сомнителни образци кои можеби би избегале од лекарите на снимки со рендген, ултразвук или магнетна резонанца.
Затоа, би било пожелно да се постигне баланс меѓу корисните иновации и потребната регулатива. Треба да ја користиме вештачката интелигенција како алатка за добробит на човештвото – поедноставено кажано, како оган кој ни служи за готвење или греење, но со кој исто така можеме да ја запалиме куќата.
Втора желба: декарбонизација и иновации во складирање енергија
За да се забават климатските промени, неопходно е да се интензивира користењето на обновливи извори на енергија. Соларната и ветерната енергија ќе станат уште поефикасни и достапни во 2025 година.
Посебен напредок се очекуваат во складирањето вишок енергија, што ќе овозможи стабилно снабдување без оглед на временските услови. Големите складишта на енергија може да вклучуваат хемиски (батерии, редокс проток батерии, суперкондензатори, водород) или физички методи на складирање (замајци, пумпи и складирање компримиран воздух).
Во автомобилската индустрија, во 2025 година би можеле да бидат претставени првите батерии со цврсти електролити, кои се посилни, побрзо се полнат, полесни се и подолговечни од денешните литиум-јонски батерии. Исто така, се посакуваат алтернативни типови на батерии, кои не зависат од скапи и ретки елементи како литиумот и кобалтот.
Цинк, магнезиум или алуминиум-јонски батерии, како и цинк-воздушни батерии, уште не се толку моќни како литиумските, но користат ресурси кои се широко достапни. Некои натриум-сулфурни или редокс батерии веќе се користат успешно.
Третата желба: разбирање на комуникацијата со животни со помош на вештачка интелигенција
Јазиците, колку и да бидат убави и разновидни, обично се состојат од правилни образци. Вештачката интелигенција, мајстор во препознавањето и репродукцијата на образци, може да овозможи остварување на древниот човечки сон: разбирање на песните на китовите, чирупот на птиците или крикот на мајмуните. Следниот чекор би бил – комуникација со животните.
Тоа би фундаментално го променило нашето перцепирање на човекот како „круна на сè што постои“, слично како што нас астрономијата нè научи дека Земјата не е центар на универзумот. Сепак, треба да бидеме подготвени на можноста дека пораките од животните можеби нема да ни се допаднат.
Четвртата желба: борба против лажни информации
Дипфејк содржините и дезинформациите претставуваат сериозна закана за општеството, бидејќи негативно влијаат на јавното мислење и политичките процеси.
Заради злоупотребата на вештачката интелигенција, бројот на лажни информации значително расте, а станува сè потешко да се разликуваат вистинските, автентични содржини од манипулираните.
Пожелно е да се развијат системи на вештачка интелигенција кои во реално време ќе препознаваат и ќе ги отстрануваат дезинформациите и дипфејковите. Иако тоа секогаш ќе биде игра „мачка и глушец“, вреди да се вложи труд заради општествената безбедност.
Петта желба: вакцини против рак
Иако не можеме директно да се вакцинираме против рак, можно е да се вакцинираме против инфекции кои предизвикуваат одредени видови рак. Тековно постојат две ефикасни вакцини: против ХПВ (човечки папилома вирус), кој предизвикува рак на грлото на матката, и против хепатитис Б, кој може да предизвика рак на црниот дроб.
