„Нашите критериуми опфаќаат способност на активните состојки во кремите за сончање да обезбедат балансирана заштита од UVA и UVB зраци, како и отсуство на опасни хемиски супстанции во производот“, изјави Дејвид Ендрус, вршител на должноста главен научен директор во Работната група за животна средина (EWG) – организација за заштита на потрошувачите која го изработува годишниот водич за креми за сончање од 2007 година.
Објавен во вторник, Водичот за креми за сончање за 2025 година ги наведува најдобрите креми за сончање за бебиња и деца, вклучувајќи и производи со најдобар „однос цена-квалитет“; високо оценети креми за сончање за секојдневна употреба, вклучувајќи хидратантни креми со SPF; најдобрите балсами за усни со SPF; како и најдобрите рекреативни креми за сончање наменети за активности на отворено, како што се спортови или престој на плажа.
„Постојат речиси 500 производи што им ги препорачуваме на потрошувачите како прв избор“, рече Ендрус. „Сакаме луѓето да користат крема за сончање, но истовремено и да разберат дека постојат и други начини за заштита на кожата – барање сенка, носење капи со широк обод, лесна облека со долги ракави и долги панталони и покривање на нозете се многу ефикасни мерки, особено ако сте загрижени за состојките во кремите за сончање.“
Одлуката да не се заштити кожата од сонцето – идеја што ја промовираат некои инфлуенсери на ТикТок – не треба да биде опција, според д-р Кетлин Суоци, дерматолошки хирург на Медицинскиот факултет при Универзитетот Јеил.
„Обемните истражувања покажуваат дека УВ зрачењето од сонцето е значаен фактор за појава на рак на кожа, вклучувајќи го и меланомот. Денес тоа е навистина неоспорно“, изјави Суоци за CNN во претходно интервју. „УВ зрачењето содржи и УВА и УВБ компоненти, и двете докажано ја оштетуваат ДНК-та во клетките на кожата.“
Безбедноста на кремите за сончање вклучува избор на безбеден производ и негово обилно нанесување, велат експертите.
Загриженост поради хемиските креми за сончање
Кремите за сончање се достапни во два вида – хемиски и минерални. Хемиските креми се дизајнирани да се апсорбираат во кожата, при што хемиска реакција го апсорбира ултравиолетовото зрачење и го трансформира во топлина.
Истражување објавено во 2019 година од страна на Американската администрација за храна и лекови (FDA) покажа дека седум хемиски состојки – авобензон, оксибензон, октокрилен, екамсул, хомосалат, октисалат и октиноксат – се апсорбираат преку кожата и навлегуваат во крвотокот по само еден ден употреба.
Концентрацијата на овие хемикалии во крвта се зголемувала секојдневно по нанесувањето и останувала над безбедносните граници поставени од FDA и по една недела. Две од нив – хомосалат и оксибензон – останале над тие граници и на 21-от ден.
Штом ќе влезат во крвотокот, овие хемикалии можат преку отпадните води да стигнат до водните екосистеми, при што ги загрозуваат коралните гребени и морскиот свет. Поради оваа закана, неколку региони – Хаваи, Ки Вест (Флорида), Американските Девствени Острови, Бонер, Аруба и Палау – забранија употреба на некои хемиски креми за сончање, особено оксибензон.
Оксибензонот исто така е поврзан со намалени нивоа на тестостерон кај адолесцентни момчиња, хормонални пореметувања кај мажи, како и со пократка бременост и намалена родилна тежина кај новороденчиња.
Сепак, според Водичот за креми за сончање на EWG за 2025 година, употребата на оксибензон значително се намалила. Додека во минатото се среќавал во 70% од кремите без минерална основа, денес е присутен во само 9% од нив, изјави Ендрус.
Советот за производи за лична нега (PCPC), кој ги претставува производителите на креми за сончање, не се согласува со наодите од извештајот.
„Овој извештај создава конфузија кај потрошувачите и претставува сериозен ризик, бидејќи ја поткопува довербата во производите кои се научно потврдени, ригорозно тестирани и високо ефикасни во заштитата од штетно УВ зрачење“, стои во изјавата на главните научници на PCPC и извршната потпретседателка за наука, Александра Ковч.
Безбедност на минералните креми за сончање
Минералните креми за сончање делуваат поинаку – наместо да се апсорбираат, тие физички ги одбиваат и блокираат сончевите зраци. Цинк оксидот и титаниум диоксидот се единствените две состојки во минералните креми што се одобрени од FDA и, според Ендрус, не претставуваат закана за морските екосистеми.
„Од 2.217 производи што ги тестиравме за овогодинешниот извештај, 43% користат цинк оксид или титаниум диоксид, наспроти само 17% во 2007 година“, изјави Ендрус. „Тоа е добра вест и за потрошувачите и за животната средина.“
Сепак, некои минерални креми можат да содржат хемиски „засилувачи“, дизајнирани вештачки да го зголемат SPF-от.
Извор: CNN
