Откако помина речиси деценија на функцијата премиер на Канада, експертите велат дека Трудо оставил помешано наследство и длабоки поделби. Канадскиот премиер Џастин Трудо се повлече од функцијата лидер на Либералната партија скоро десет години откако ја доведе партијата до мнозинска влада во 2015 година.
„Дипломатија и компромис, пријатели мои. Дипломатија и компромис.“
Така започна Џастин Трудо, со широка насмевка и мавтајќи им на многуте поддржувачи, на својот победнички говор во 2015 година, само неколку часа откако неговата Либерална партија обезбеди неочекувана мнозинска победа на генералните избори во Канада.
„Еве што може да постигне политиката“, рече Трудо, ветувајќи дека ќе донесе „вистински промени“ по речиси десет години конзервативно лидерство под неговиот претходник, премиерот Стивен Харпер.
Сега, по речиси десет години од доаѓањето на власт, Трудо се повлекува од местото на лидер на либералите. Неговото време како премиер на Канада завршува поради внатрешни несогласувања, притисок од опозицијата и слаби анкети пред предстоечите избори подоцна оваа година.
„Како што сите знаете, јас сум борец и не сум човек кој се повлекува од борба, особено кога таа е толку важна“, рече Трудо на прес-конференцијата во Отава во понеделникот наутро.
„Канаѓаните заслужуваат вистински избор кога ќе излезат на следните избори. Јасно ми е со оглед на внатрешните борби, дека не можам да бидам тој кој ќе ја носи либералната партија на следните избори.“
Ова е драматичен пад за Трудо, кој ја води Либералната партија од 2013 година. Тој дојде на власт со низа големи ветувања, од решавање на проблемите со климатските промени до засилување на социјалните програми и помагање на канадската средна класа. Но, одлуката што ја објави во понеделникот не беше изненадување.
Трудо се соочуваше со притисоци од својата партија. Сè поголем број на либерални пратеници го повикуваа да се повлече пред следните избори. Понатаму, мораше да се соочи и со широко распространено незадоволство во јавноста поради управувањето со различни прашања, од трошоците за храна до станбените проблеми.
Најнов пример е заканата од најголемиот трговски партнер на Канада, САД, дека ќе воведе 25% царина на увозот, што предизвика нов бран критики и ја поттикна една од главните политички сојузнички на Трудо, министерот за финансии, Кристја Фриланд, да поднесе оставка.
„Мислам дека со текот на времето, луѓето ќе го паметат во малку подобро светло отколку што е тоа сега“, рече Стјуарт Прест, професор по политички науки на Универзитетот Британска Колумбија.
„Но, постои чудна тенденција кај господинот Трудо да ги саботира работите по кои би бил најдобро запаметен во својата желба да остане на власт.“
Обнова на Либералната партија
Либералите предводени од Трудо обезбедија мнозинство на канадските избори 2015 година со слоганот „Вистински промени сега“. Поранешниот наставник и син на поранешниот премиер Пиер Еллиот Трудо, помладиот Трудо, тогаш 43-годишен, ветил дека ќе ја обедини земјата и ќе ја стави крај на годините на поделечка политика под Харпер, кој беше на власт од 2006 година.
„Стравот ќе го победиме со надеж. Цинизмот ќе го победиме со напорна работа. Негативната, поделена политика ќе ја победиме со позитивна визија околу која Канаѓаните ќе се обединат“, рече Трудо во својот победнички говор.
Центаристичките либерали беа зад конзервативците и левичарската Нова демократска партија (НДП) пред изборите 2015 година. Оваа партија заврши на трето место на претходните избори четири години порано.
„Изгледаше дека иднината на партијата беше неизвесна, а Трудо ја оживеа, така што тоа е големо постигнување само по себе“, рече Прест.
Сепак, среде последните политички превирања и растечкото јавнo незадоволство, либералите повторно се „практично изедначени со НДП“, забележа професорот.
Последните анкети покажуваат дека двете партии имаат приближно 20 проценти поддршка пред следните избори, кои мора да се одржат до крајот на октомври. Двете се значително зад конзервативците, кои имаат поддршка од речиси 40 проценти на граѓаните.
„Либералите ја загубија поддршката на значителен дел од младите Канаѓани, меѓу кои досега уживаа здрава поддршка“, рече Прест.
„Изгледа дека младите гласачи се чувствуваат се повеќе отсечени од политичкиот систем во целина, од економскиот систем во целина и се подготвени да бараат радикални опции или оние кои ветуваат промени на фундаментално ниво.“
Објаснување и политики
Меѓутоа, кога Трудо се качи на власт, уживаше добар рејтинг, особено меѓу младите Канаѓани, бидејќи започна да ги исполнува предизборните ветувања. Во тие рани денови, Трудо доби пофалби за воведување на првата родово избалансирана влада во Канада, рамномерно поделена помеѓу мажи и жени, како еден од неговите први потези како премиер. Неговиот прв буџет врати финансирање за јавниот емитер, CBC/Radio-Kanada, и воведе бенефиции за деца. Трудо исто така ветуваше помош за канадската средна класа и решавање на климатската криза.
Но, како што времето поминуваше, популарноста на Трудо опаѓаше. Неговата Либерална партија беше повторно избрана во 2019 и 2021 година, но двата пати како малцинска влада.
Неговото време на власт беше означено со мешавина на успехи и неуспеси, рече Лиса Јанг, професорка по политички науки на Универзитетот во Калгари. Таа го истакна Северноамериканскиот договор за слободна трговија (НАФТА) и неговиот наследник, Договорот САД-Мексико-Канада (УСМЦА), како пример.
„На некој начин, најсуптилниот момент на владата на Трудо беше за време на првата администрација на Доналд Трамп, кога успеаја да применат прилично софистицирана стратегија за спасување на НАФТА договорот“, рече Јанг за Ал Џазира.
„Успеаја повторно да преговараат, ја задржаа поголемиот дел од канадскиот пристап до пазарот и го управуваа она што можеше да биде сет од многу тешки економски околности за државата.“
Во последно време, владата на Трудо исто така воведе низа прогресивни социјални политики, вклучувајќи поевтина грижа за деца и стоматолошки услуги. Ова последното беше клучен барање на НДП, која до септември 2024 ја одржуваше либералната малцинска влада.
„Во време кога луѓето беа разочарани од можностите за воспоставување нови национални социјални програми, успеаја да најдат пат напред“, рече Јанг, додавајќи дека овие мерки може да бидат краткотрајни.
„Мислам дека сите овие мерки се чувствителни на промена на владата. Не верувам дека ќе опстојат кога конзервативците ќе ја преземат власта.“
„Два чекора напред, два назад“
Но, иако ги исполни некои од своите ветувања, Трудо не успеа да ги исполни другите, вклучувајќи го ветувањето да го укине канадскиот систем на гласање FPTP во корист на пропорционално претставување. Со тек на годините, активистите за човекови права го критикуваа Трудо за тоа што ветува едно, а прави друго. На пример, кога САД остро се справуваше со мигрантите во 2017, Трудо објави на социјалните мрежи дека Канада ќе ги пречека „оние кои бегат од прогон, терор и војна… без разлика на вашата вера“.
Но, по порастот на нерегуларната миграција во Канада, владата на Трудо, под притисок од десничарските провинциски лидери, одговори со заострување на границите со САД, отежнувајќи им на барателите на азил и мигрантите да се пријават за заштита.
Владата на Трудо исто така неодамна ги поврза имиграцијата со растечките трошоци за станување, распалувајќи антиимигрантски настројувања, велат застапниците. Друг пример на „помешано наследство“ на Трудо, рече Прест, е односот на неговата влада со климатските промени.
Иако Трудо го потпиша Парискиот договор како начин за решавање на проблемот со емисијата на стакленички гасови, исто така поддржа неколку големи нафтени и гасни проекти кои поминуваат низ Канада, вклучувајќи го и откажаниот нафтен гасовод Keystone XL кон САД.
Понатаму, иако Канадскиот Врховен суд во 2018 година потврди дека федералната влада може да постави цена на емисиите на јаглерод, Прест рече дека исклучоците осигурени за одредени видови горива во источна Канада „го поткопаа“ планот.
„Сега изгледа дека данокот на јаглерод е на работ на неодржливост како опција за политика, така што државата оди два чекора напред и два чекора назад во било која борба против климатските промени“, рече Прест.
Односите со автохтоните народи
Друг контроверзен момент за време на мандатот на Трудо беше неговиот однос со автохтоните народи. На почетокот на неговиот мандат, во 2015, тој повика на „обновени врски помеѓу народите“ и нагласи дека „не постои однос поважен за мене и за Канада од овој со Првите народи, народот Мети и Инуитите“.
Ева Џуел, доцент на Универзитетот Торонто Метрополитен и директор на Истражувачкиот институт за автохтоните народи на Институтот Јелоухед, рече дека автохтоните народи биле „опрезно оптимистични“ кога се работи за Трудо.
Многумина беа разочарани кога владата го изгубила клучниот закон за закрепнување на правата на индиските племиња во 2020 година, и како што Џуел го опишала, Трудо не успеал да ги поведе борбите за автохтоните народи, како што ветуваше.
Извор Ал Џезира
