Богдан Богдановиќ (1922–2010) беше еден од најистакнатите архитекти на Југославија, познат по својот уникатен пристап кон модернизмот и споменикот како форма на изразување. Неговото наследство е поврзано со проекти кои ги обележуваат значајните историски настани и личности на балканскиот регион, особено оние поврзани со Втората светска војна и социјалистичкиот период на Југославија.
Некои од најважните проекти на Богдановиќ:
Споменик во Јасеновац (1966)
Овој споменик, посветен на жртвите од концентрациониот логор во Јасеновац, е едно од најпознатите дела на Богдановиќ. Споменикот комбинира геометриски форми и природни елементи, претставувајќи ги трагедиите на еден од најголемите логори во Југославија. Архитектот го користел материјалот бетон, создавајќи големи, апстрактни форми кои симболизираат болка и страдање, но исто така и надеж.
Партизанската некропола во Штип (1974)
Спомен-паркот на борбата и победата во Чачак од 1980 година е меѓу последните дела на Богдан Богдановиќ. Доминантен облик претставува еден вид мавзолеј, минувачки храм или три капии богато украсени со грифони и простор меѓу кој пропуштаат светлина при движење. До капијата водат киклопски скали, што ги евоцира надчовечките напори од стравовите на војната на чиј крај се наоѓа светлина, надеж и воздигнување кон небото.
Сличните скали на Мавзолејот посветен на првите паднати антифашистички востаници од Попина кај Врњачка Бања водат до три масивни камени прстени со отвор со пречник од 3 метри. По нив следува пирамидален облик со отвор од 6 метри и уште еден прстен сличен на првите, поставен во однос на положбата на Сонцето – детал кој го искористил и на други дела. Посветата на паднатите борци на камениот квадрат е удвоена како одраз во огледало, што остава отворена можност за читање на композицијата од двете страни на оската. Со обратните пропорции на призмата на комплексот кај Попина и просторот помеѓу камените плочи на споменикот на Еврејските гробишта својот последен споменик го поврзал со првиот, на тој начин затворајќи го творечкиот круг.
Споменикот Групни кенотафи на паднатите борци на отпорот во Прилеп се состои од 8 витки камени блокови во облик на „женолики урни“, повторно во некаков вид танц. Обликот на жените-врачови во играта го истакнува паганскиот презир спрема класичните култури, а единствената поголема, машка фигура дава дополнителен впечаток на сцена од далечната паганска историја на Балканот.
Неговите дела не се само архитектонски објекти, туку се и силни симболи на историските настани кои ги претставуваат. Како архитект, Богдановиќ беше посветен на создавањето на просторни искуства кои ќе ја запишат историјата и ќе го забележат духот на епохата во која живеел и работел. Многу од неговите проекти денес се сметаат за културно наследство, но исто така се подложени на предизвици од модерните урбанистички промени.
Богдановиќ останува важен лик во историјата на архитектурата на Балканот и пошироко, со трајни дела кои го дефинираат архитектонскиот јазик на еден историски период.
Во денешно време, нивната заштита и реставрација стануваат важен момент за задржување на балканската архитектонска историја, а неговото име и натаму предизвикува расправи и дебати за тоа како и каде треба да се зачува споменот на оваа архитектонска легенда.
